وضعیت زبان فارسی در الجزایر

معرفی کشور الجزایر:

جمهوری دموکراتیک خلق الجزایر، کشوری در شمال قارۀ آفریقا است که در شمال با دریای مدیترانه پیوند خورده و از شمال شرق با کشور تونس و از جانب شمال غرب با مراکش و از غرب با موریتانی همسایه است. الجزایر بزرگترین کشور در آفریقا به لحاظ مساحت است. الجزایری  ها در اصل بربر هستند که پس از درآمیختن با عرب  ها، اصالت و ریشۀ عربی را نیز در خود راه دادند. دین رسمی مردمان در این کشور، اسلام است و آنان به زبان های عربی و فرانسوی تسلط کامل دارند. الجزیره، پایتخت الجزایر و زبان رسمی آن، آماذیغی و عربی است. اما به  طور کلی، الجزایری  ها، عربی  زبان هستند و زبان عربی، زبان رسمی این کشور است.  الجزیره پایتخت این کشور و وهران ، قسنطینه ، عنابه و باتنه از شهرهای بزرگ آن هستند. در این کشور، کشاورزی، صنایع دستی همچون سوزن دوزی و نیز چرم سازی و کاشی کاری رواج دارد. از کل جمعیت 43/7 میلیونی الجزایر، هشتصد وپنجاه هزار نفر فرانسوی و اسپانیایی و ایتالیایی مالتی و بقیه الجزایری هستند. نود و نه درصد جمعیت الجزایر عرب-بربر است. 

الجزایر از ناآرامی‌های سیاسی موسوم به «بهار عربی »که بخش‌هایی از خاورمیانه و شمال آفریقا، به ویژه تونس را تحت تأثیر قرار داد، مصون ماند. اما در پی اعتراضات و تظاهرات خیابانی گسترده بر ضد حکومت و رئیس‌جمهور در سال ۲۰۱۹ م. که هفته‌ها ادامه یافت و به درگیری با نیروهای ضد شورش منجر شد، سرانجام عبدالعزیز بوتفلیقه رئیس‌جمهور وقت الجزایر مجبور شد از قدرت کناره گیری کند. 

تاریخچه زبان فارسی: 

    زبان فارسی به کشور الجزایر از طریق آثار بزرگان و دانشمندان بزرگ علوم دینی، فلسفه، عرفان و تصوف راه یافت. در الجزایر، آثار متعدد و متنوع در موضوع فلسفه و عرفان اسلامی که ردپای دانشمندان ایرانی در آن پررنگ است، در سطح دانشگاه ها شناخته شده و مطالعه و بررسی می شود. بنابراین باید اذعان داشت، زبان فارسی به  طور غیرمستقیم در میان دانشمندان الجزایری شناخته شده و علاقمندانی دارد. 
    بربرها نخستین کسانی بودند که از روزگار خیلی دور در این سرزمین سکونت داشتند. اما نخستین بار، فنیقی‌ها در سدۀ دوازدهم پیش از میلاد به ان کشور هجوم آوردند و مهاجر نشین‌هایی در کرانه‌های شمالی آن پدیدآوردند. پس از آنان، کارتاژی‌های تونسی به آن جا وارد شدند و نواحی شرقی آن را به تصرف درآوردند. رومی‌ها، پس از برانداختن دولت کارتاژ، به این سرزمین دست یافتند و برای مدتی، بر سواحل شمالی آفریقا و سرزمین‌های ساحلی الجزایر حکومت کردند. واندال‌ها در ۴۳۰ بعد از میلاد، دست رومی‌ها را از الجزایر کوتاه کردند.
    مردم الجزایر در آغاز قرن هشتم میلادی با آمدن عرب  ها به این سرزمین به اسلام روی آوردند. در ۶۴۴ تا ۶۵۶، اولین قبیله بربر الجزایری که به اسلام گروید، «مغراوه‌ها »بودند. به نوشتۀ ابن خلدون، مورخ قرون وسطی، اوزمار بن سکلب رهبر مغراوه‌ها به درخواست عثمان بن عفان، خلیفه سوم، اسلام آورد. مغراوه‌ها نیز با بازگشت رهبر خود، به اسلام گرویدند. در سال ۶۶۵، حکومت بنی امیه اولین حمله خود به مغرب را آغاز کرد. فتوحات عقبه ابن نافع در سال ۶۸۳ آغاز شد. اگر چه مقاومت‌های بیزانسی‌ها اندکی مانع آن  ها شد، اما بربرها مقاومت کردند. از سوی دیگر، این مغراوه‌ها بودند که از ابتدای جنگ به بنی امیه پیوستند. حکام بنی امیه در سال ۷۰۸ هجری، الجزایر را در دست داشتند و اینگونه، دوره پیشا-اسلام در این کشور پایان یافت. همچنان که زبان‌های لاتین و فینیقی از یادها رفتند، الجزایر رفته رفته به اسلام پیوست و زبان عربی را به عنوان زبان اول برگزید. زیرا پس از فتح الجزایر توسط مسلمانان، زبان عربی اندک اندک در میان شهرنشینان جایگاه خود را به دست آورده بود. این میان، زبان فارسی با وجود نفوذ فراگیر و غلبۀ زبان عربی در میان الجزایری  ها که با ظهور اسلام در سرزمین های شمالی آفریقا که تا سرزمین اندلس در جنوب غرب اروپا آغاز شده و گسترش یافته بود، کمتر فرصت حضور و گسترش یافت؛ به ویژه که ایرانیان از اهداف کشورگشایی، شرکت در جنگ های آغاز اسلام در شمال آفریقا و منازعات آن به دور و سرگرم مدیریت و رسیدگی به سرزمین های خود بودند. 
    امروزه، نیاز مبرم نمایندگی الجزایر به استاد بومی زبان فارسی و ضرورت اعطای راتبۀ تحصیلی رشته زبان فارسی به یک نفر برگزیده رایزنی فرهنگی و معرفی آن فرد، دارای اهمیت فراوانی است. 
    اهمیت بهره گیری از ظرفیت دانش آموختگان الجزایری دانشگاه های ایران یکی دیگر از موضوعات دارای اهمیت در زمینۀ گسترش زبان فارسی در این کشور است. در این رابطه، مذاکرات با مسئولان دانشگاه-های الجزایر و جلب موافقت، می  تواند به همکاری با دانش آموختگان جامعه المصطفی در ایران و را که تسلط خوبی به زبان فارسی دارد، جهت آموزش زبان فارسی به عنوان درس اختیاری در چند دانشگاه بیانجامد. بکارگیری استاد حائز مدرک تحصیلی زبان فارسی تنها به عنوان عضو هیئت علمی و یا مدرس کرسی زبان فارسی ضرورت دارد و هم اکنون در برخی از دانشگاه های خارج از کشور و با توجه به کمبود استاد بومی دارای مدرک تحصیلی زبان فارسی، از دانش آموختگان رشته های دیگر دانشگاه های ایران استفاده می  شود.
    الجزایر که نام آن بیشتر با آلبرت کاموی الجزایری الاصل در جهان مشهور است و رمان های نویسندۀ بزرگ فرانسوی  زبان، جامعۀ عربی الجزایر و مسائل آن را به خوبی به تصویرکشیده است، از جمله اهداف اصلی کسترش زبان و ادبیات فرانسوی، در درجۀ دوم و پس از کشور فرانسه است. بنابراین در برنامه  ریزی ها و تبیین راهبردهای آموزش زبان فارسی در این کشور باید همواره این مهم را در خاطر نگاه داشت که سلطۀ زبان فارسی در کشور الجزایر و در همه اقشار علمی و ادبی این کشور، اصلی اجتناب  ناپذیر است. 

مراکز، مدارس و کرسی های آموزش زبان و ادبیات فارسی: 

مراکز:

 - رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در الجزایر

مراکز دانشگاهی: 

 -  دانشگاه بوذریعه
    
   مشاهیر ادبی: 

•    آسیه جبار
•    شیخ محمد الدباغی