وضعیت زبان فارسی در مالزی

معرفی کشور مالزی: 
به مالایی:Malaysia با نام رسمی فدراسیون مالزی به مالایی:  Persekutuan Malaysia کشوری در جنوب شرقی آسیا و پایتخت آن کوالالامپور است. سازمان‌های دولتی و وزارت‌خانه‌های این کشور در شهر جدید پوتراجایا پایتخت اداری این کشور واقع است. مالزی عضو سازمان ملل متحد و اتحادیه کشورهای همسود است. این فدراسیون شامل سیزده ایالت در جنوب شرقی آسیا است. نام «مالزی» زمانی انتخاب شد که فدراسیون مالایا؛ سنگاپور، صباح و ساراواک یک اتحادیه متشکل از ۱۴ ایالت را تشکیل دادند. در سال ۱۹۶۵ سنگاپور از مالزی جدا شد و به کشوری مستقل تبدیل گردید. مالزی دربردارنده دو ناحیه جغرافیائی است و دریای جنوبی چین این دو را از هم جدا می‌کند. شبه جزیره مالزی یا مالزی غربی که بر روی شبه جزیره مالایی قرار دارد و از شمال با تایلند مرز خشکی دارد و از طریق جاده شوسه جوهور از جنوب با سنگاپور پیوند دارد.

این کشور دربردارنده شاه‌نشین‌های جوهور، کداح، پاهنگ، نگری سمبیلان، کلانتان، پراک، سلانگور، پرلیس و ترنگانا بوده و دو ایالت آن را فرمانداران ملاکا و پنانگ و دو منطقه فدرال پوتراجایا و کوآلالامپور سرپرستی می‌کنند. بورنئوی مالزی یا مالزی شرقی که بخش شمالی جزیره بورنئو را دربردارد، هم‌مرز با اندونزی و پادشاهی برونئی است. مالزی شرقی دربردارنده ایالات صباح و ساراواک و حوزه فدرال لابوآن است. اگرچه از دیدگاه سیاسی مالزی را بیشترمالاییها سرپرستی می‌کنند؛ اما جمعیت جدید مالزیایی با وجود اقلیت‌های چینی و هندی، یک‌دست نیست. سه حزب اصلی تشکیل دهنده ناسیونال باریسان، هریک وابستگی خود را به یکی از گروه‌های نژادی کاسته‌است. تنها تنش مهم دیده‌شده در این کشور؛ از زمان استقلال آن تا کنون، شورش‌های نژادی ۱۳ می‌در آستانه مبارزه انتخاباتی و بر سر درگیری‌های نژادی بوده‌است. با این همه، مالزی الگویی از هماهنگی نژادی شمرده می‌شود.

تاریخچه زبان فارسی در مالزی:
بررسی نفوذ زبان و ادبیات فارسی در مالزی موضوعی بسیار جالب و نفیس است و از دیدگاه تحقیق دارای اهمیت فراوان میباشد این مطالعه روشن می کند که درقرن گذشته ایران در منطقه آسیای جنوب شرقی تا چه اندازه شهرت پیدا کرده و در تبلیغ و اشاعه دین اسلام، ایرانیان چه خدمات ارزشمندی انجام داده اند. 
بنابر روایت تاریخی، ایرانیان در قرن دوم هجری به دریای چین وارد شدند، ابن اثیر و طبری هر دو روایت می کنند که شخصی از خانواده علی رضی الله عبد الله ابن معاویه ادعای خلافت نموده و گروهی از شیعیان علی ( ع) گرد وی جمع شدند . ابن معاویه در سال ۷۴۴ م تا ۷۴۷ م در ایران حکومت کرد و «اصطخر» را پایتخت خود ساخت . در سال ۷۴۷ م امیر ابن هبیره، ابن معاویه را شکست داد . عده ای از پیروان وی در ولایات مشرق پراکنده شدند . گروهی دیگر به رهبری شخصی بنام شبیان در جزیره ابن کاوان پناه بردند ، این جزیره در راه دریای چین بود چنانکه سلیمان تاجر تصریح نموده است چیزی ازین واقعه مهم نگذشت که چینی ها در جزیره همینان (HAINAN) با ایرانیان مواجه شدند . ایرانیان به زبان چینی (PO-SSE) نامیده شده اند ایشان در دریای چین ملاحی می کردند عده زیادی از ایرانیان بازرگان و صاحبان ناوها بودند ، چنانکه سیاح چین – ببسنک – در سال ۶۷۱ م در ناو ایرانی بهند و جزایر مالزی مسافرت کرده بود . مروزی می نویسد که در نزدیکی پایتخت چین دریائی است که در میان آن جزیره ای قرار داشته در آن علوییین طالبی زندگی میکنند و ایشان از بیم بنی امیه اینجا مهاجرت نموده بودند این علوییین در میان اهل شهر بازرگانان خارجی میانجی گری می کنند .
از مطالب فوق روشن می شودکه ایرانیان در قرن دوم هجری یا قرن هفتم میلادی به چین و دریای چین وارد شده اند و منطقه جنوب شرقی آسیا برای ایشان بیگانه نبوده . ابن بطوطه جهانگرد معروف چون به مالزی رسید ، بدر بار ملک ظیر فرمانروای باسی راه یافت با دو تن از دانشمندان ایرانی : قاضی امیر سعید سبرازی و تاج الدین اصفهانی برخورد کرده بود .

در جمبا مزاری کشف شده که برلوح آن عبارت زیر کنده شده است:
احمد ابن ابراهیم ابن ابو عریضه راهدار الیاس ابوالکامل شب پنجشنبه بیست و نهم سفر سال چهار صد و سی و یک در گذشت.
از عبارات فوق چنان بر می آید که در این ناحیه در آن زمان یعنی در قرن پنجم هجری ، سمت راهداری وجود داشته و این ابوالکامل شاید به ظن قوی ایرانی نژاد بوده که به اینجا مهاجرت کرده و به سمت راهداری فایز گردیده است . این سمت در ایران رواج داشته چنانکه جهانگرد معروف فرانسوی شاردن (CHARDIN) در سفر نامه هفدهم سمت مزبور را ذکر نموده است.
ایرانیان نه تنها در مالزی وارد شدند ، بلکه در سیام نیز مسکن گرفتند چنانکه تاریخ نویسان چینی اطلاعات نفیسی درباره این موضوع در اختیار ما می‌گذارند، بنابرین شاهزاده اوتنک(UTUNG) در سال ۱۳۵ ایوتیه(AYUTIA) پایتخت جدید سیام را درست کرد، عرصه ای نگذشت که ایرانیان شهر مزبور را بنام شهر جدید منسوب کردند چنانکه از کتاب مسیرهای بحری ابن ماجد پیداست بنابر شواهد تاریخی بسیاری از ایرانیان در این شهر جدید زندگی می کردند و فارسی درینجا خیلی رواج یافته بود . همزه فمسوری صوفی معروف مالزی که در قرن شانزدهم زندگی کرده در همین شهر فارسی یاد گرفته بود.
دانشمندان و شاعران ایرانی در قرن پانزدهم در مالزی به خوبی شهرت یافته بودند و مردم نسبت به ایشان حسن عقیدت داشتند و ایشان را بدیده احترام می نگریستند . این عقیده و احترام به درجه ای رسیده بود که دراجه که قدیم ترین مرکز اشاعه دین اسلام در این منطقه محسوب می شود ، بر مزاری اشعار زیر که از سعدی است کنده شده اکتشاف گردیده است :
گلی خوشبوی در حمام روزی    رسید از دست محبوبی بدستم
بدو گفتم که مشکلی یا عبیری   که از بوی دلاویز تو مستم
بگفتا که نه مشکم نه عبیرم   ولیکن مدتی با گل نشستم
جمال هم نشین در من اثر کرد  و گرنه من همان خاکم که هستم

در مورد انتشار داستان های فارسی در زبان مالزی دانشمندان دارای دو عقیده هستند چنانکه دکتر وینستد (WINSTEDT) اظهار داشته است :
 الف) این داستان ها اصلا” هندی بوده و مالزی به خاطر نگهداشتن آن از دست مسلمانان با آب و رنگ اسلامی آنها را در آمیخته اند.
 ب) این داستان ها به خاطر معرفی دین جدید یعنی اسلام در بین عموم مردم به زبان مالزی ترجمه شده است چنانکه در آن قصه های دلچسب و پر تأثیر ماجراهای قهرمانان مسلمان بیان شده بود تا مردم را تحت تأثیر قرار داده توجه ایشان را به دین اسلام جلب بنماید.
چنان به نظر می آید که عقیده مؤخر الذکر به حقیت و واقعیت نزدیکتر می باشد و گر نه ذخیره ای از الفاظ و لغات و حتی در بعض موارد اشعار فارسی در متن مالزی این داستان ها اصلا” دیده نشده است. 

مراکز، مدارس و کرسی های آموزش زبان و ادبیات فارسی: 

مراکز:

- رایزنی فرهنگی سفارت ج.ا.ایران در کوالالامپور

- موسسه بین المللی آموزشی معرفت

مراکز دانشگاهی :
1) دانشگاه پوترا
2) دانشگاه مالایا
3) دانشگاه کبانگسان

مشاهیر ادبی:
- پروفسور محمد بخاری لوبیس