وضعیت زبان فارسی در بلغارستان
معرفی کشور بلغارستان:
بلغارستان کشوری در جنوب شرقی اروپاست. پایتخت این کشور شهر صوفیه است. جمعیت این کشور بالغ بر ۷٬۳۶۴٬۵۷۰ (در سال ۲۰۱۱ میلادی) نفر است که هر ساله ۱٪ از آن کاسته میشود. بلغارستان بیشترین رشد منفی جمعیت را در جهان دارد.
زبان رسمی این کشور بلغاری و واحد پول آن لِف با واحد جزء استونیکی است. حدود ۸۵ درصد از مردم آن بلغاریتبار و بقیه بیشتر ترک و کولی هستند. بلغارستان ۱۱۰٬۹۹۴ کیلومتر مربع مساحت دارد و چهاردهمین کشور بزرگ در اروپا است.
بلغارستان در سال ۲۰۰۴ به عضویت سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) درآمد و در سال ۲۰۰۵ اتحادیه اروپا، درخواست عضویت بلغارستان را در این اتحادیه پذیرفت و روز عضویت این کشور در اتحادیه اروپا را ۱ ژانویه ۲۰۰۷ اعلام کرد.
مهمترین صادرات بلغارستان اسانس گل رز است، همچنین شراب نیز از دیگر اقلام مهم صادراتی بلغارستان است، بلغارستان چهارمین صادرکننده شراب در جهان است، پوشاک، کفش، آهن و فولاد، ماشین آلات و تجهیزات و سوخت نیز از دیگر صادرات بلغارستان میباشد. جمهوری بلغارستان رسماً کشوری سکولار است اما در قانون اساسی آن مسیحیت ارتدکس به عنوان دین سنتی کشور ذکر شدهاست.[۲] ۷۶٪ جمعیت پیرو آیین مسیحیت نوع ارتدوکس هستند و ۱۰٪ جمعیت را مسلمانان تشکیل میدهند و ۱۱٫۸ درصد بیدین هستند.
منطقه امروزی بلغارستان در قدیم در قلمرو تراکیهایها قرار داشت و بعداً یونانیها و رومیها بر این منطقه چیره شدند. ظهور قومیت بلغار به روزگار امپراتوری اول بلغار در قرون وسطی بازمیگردد. منطقه بلغارستان حدود پانصد سال در تصرف عثمانیان قرار داشت (از ۱۳۹۶ تا ۱۸۷۸ میلادی).
در اواخر سده نوزدهم، مداخله روسیه در سرزمینهای امپراتوری عثمانی در بالکان منجر به تشکیل کشور خودمختار بلغاری در ۱۸۷۸ گشت. بلغارستان تا سال ۱۹۰۸ شاهزادهنشین و تا ۱۹۴۶ پادشاهی مستقلی بود. با این حال، مرزهایی که در کنفرانس برلین (۱۸۷۸) تعیین شده بود، بلغارها را راضی نکرد و برای به دست آوردن زمینهایی که برپایه پیمان سن استفانو (۱۸۷۷) به آنان وعده داده بودند پنج بار وارد جنگ شدند.
بلغارستان که در دو جنگ اول (۱۸۸۵ و ۱۹۱۲) پیروز گشت در جنگ نهایی بالکان (۱۹۱۳) و دو جنگ جهانی (۱۹۱۵ تا ۱۹۱۸ و ۱۹۴۴) مغلوب شد و سرزمینهایی را از دست داد. پس از اشغال کشور به دست ارتش سرخ (۱۹۴۴) و رژیمی کمونیستی برقرار و پادشاه تبعید شد (۱۹۴۶) و به دنبال تظاهرات مردمی در ۱۹۸۹، تئودور ژیفوک (زاده ۱۹۱۱) رهبر تندروی رژیم را اصلاحطلبانی برکنار کردند که یا وعده انتخابات آزاد، از نقش رهبری حزب کمونیست دست کشیدند. در ژوئن ۱۹۹۰ انتخابات آزاد برگزار شد و حزب سوسیالیست پیشین به قدرت بازگردانده شد. این حزب که با مشکلات شدید اقتصادی روبرو بود و نتوانست به تنهایی حکومت کند و در ۱۹۹۱ دولتی ائتلافی بدون برتری هیچ حزبی زمام امور را در دست گرفت و سه حزب اصلی روی کار آمدهاند.
تاریخچه زبان فارسی + اشتراکات منطقه ای:
سابقه روابط رسمی دیپلماتیک میان ایران و بلغارستان به بیش از 120سال یعنی سال 1276 شمسی)1897 میلادی( میرسد اما قرابتهای تاریخی و ریشهای میان دو ملت بیش از این دوران است؛ چراکه گستره سرزمینی حوزه تمدنی ایران در قرون گذشته به سواحل مدیترانه و همسایگی با اروپایی جنوب شرقی و حوزه بالکان میرسیده که آثار تمدنی و تاریخی آن تا هماکنون نیز نمایان و مشهود است.
تاریخنگاران بلغاری برای هویت تاریخی و موجودیت ملت بلغار ریشه هند و اروپایی قایلند. ضمن آنکه سلطه قریب 500 ساله دولت عثمانی و غلبه زبان ترکی- عربی و قرابت های آن با زبان فارسی موجب شده که حدود 500 تا 1000 لغت فارسی در زبان بلغاری یافت شود که مورد استعمال هستند .تحقیقات باستانی در میان محققان مؤخر بلغاری به ارایه فرضیاتی مبنی بر منشاء ایرانی بودن قوم بلغارها و ریشههای ایرانی نژاد بلغارها میپردازد، که اخیرا و طی 50 سال گذشته در رسانههای عمومی این کشور نیز به آن پرداخته شده است. به این ترتیب بدیهی است که زبان فارسی در کشور بلغارستان مورد توجه ویژه قرار گیرد.
تدریس زبان فارسی در بلغارستان پس از جنگ جهانی دوم و در سال 1959 میلادی برابر با 1337 شمسی بهصورت واحد درسی اختیاری در رشته ترکشناسی در دانشگاه صوفیه آغاز شد و سپس با افتتاح رشتههای هندشناسی و عربشناسی، زبان فارسی جزء واحد درسی این رشتهها نیز قرار گرفت. در سال های تحصیلی 1370-1369 شمسی و 1992-1991 میلادی زبان و ادبیات فارسی بهعنوان رشتهای فرعی در دانشگاه صوفیه ایجاد و زبان فارسی، دستور زبان، تاریخ ایران، ادبیات کلاسیک و ادبیات معاصر ایران جزو برنامه درسی آن قرار گرفت. در همان سال بهدلیل علاقه زیاد به این زبان، رشته «زبان و ادبیات فارسی» بهعنوان رشته دوم رسمیت یافت. سپس رشته ایرانشناسی به عنوان رشته دانشگاهی مستقل در بخش شرقشناسی دانشکده زبانها و فرهنگهای شرقی دانشگاه صوفیه طی سالهای تحصیلی 72-1371 شمسی برابر با 1994 میلادی تاسیس شد و از آن پس تاکنون دانشگاه صوفیه هر سال اقدام به پذیرش دانشجویانی در این رشته میکند.
مراکز، مدارس و کرسی های آموزش زبان و ادبیات فارسی :
مراکز آزاد:
رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در صوفیه
مدارس:
1- مرکز آموزش زبانهای شرقی مجتمع تحصیلی 18
2- مجتمع تحصیلی 144
کرسی های دانشگاهی:
1- دانشگاه صوفیه
2- دوره های آزاد زبان فارسی در دانشکده زبانهای خارجی دانشگاه پلودیف
3- دانشگاه اسمولیان
انجمن ها و کانون ها:
1- اتاق ایران در مرکز ایرانشناسی دانشگاه صوفیه
2- اتاق زبان فارسی در مجتمع تحصیلی 18
3- انجمن دوستداران زبان فارسی بلغارستان
مشاهیر ادبی:
ایوو پانوف: ایوو پانوف به عنوان یکی از مهم ترین ایران شناس بلغاری شناخته می شود که برای ویراستاری فرهنگ لغات بلغاری به فارسی که تدوین آن 25 سال طول کشید، موفق به دریافت جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شده است. پانوف که قبل از این رباعیات خیام و قسمتی از شاهنامه فردوسی را به زبان بلغاری ترجمه کرده است، بر علاقه مردم بلغارستان به تمدن ایران تاکید می کند. برخی از کارشناسان، بلغارها را اقوام گمشده ایرانی قلمداد میکنند و البته از بعد فرهنگی نیز شباهت و قرابت بسیاری به ایرانی ها دارند.
