وضعیت زبان فارسی در صربستان

حدوده جغرافیایی و اطلاعات عمومی از کشور صربستان
جمهوری صربستان کشوری در قلب شبه جزیزه بالکان و شرق اروپا است. بلگراد، پایتخت صربستان، علاوه بر اینکه یکی از شهرهای مهم تاریخی است، برای سال ها پایتخت کشور بزرگ یوگوسلاوی سابق بوده و بدین جهت، در این منطقه حائز اهمیت ویژه است.  تصویر زیر ، موقعیت جغرافیایی و کشورهای همسایه جمهوری صربستان را نشان می‌دهد.
 
وسعت صربستان 88361 هزار مترمربع (ایران حدود 18.5 برابر وسیع تر از صربستان است) و  جمعیت این کشور در حدود 7.5 میلیون نفر است. زبان رسمی این کشور، صربی است که از خانواده زبان های اسلاوی جنوبی و متصل به خانواده زبانهای هندی اروپایی است. دو گونه خط رسمی در این کشور وجود دارد، خط سریلیک که از آن در مکاتبات اداری و دولتی و رسمی از آن استفاده می‌شود و خط لاتین که برای سهولت و ارتباط نزدیک تر با علایم نوشتاری جهانی به کار برده می‌شود.

وزارت آموزش، علوم و توسعه فناورانه جمهوری صربستان، نهاد دولتی مسئول نظام آموزشی این کشور از سطح پیش‌دبستانی تا تحصیلات تکمیلی است. در حال حاضر، صربستان دارای ۹ دانشگاه دولتی با مجموع حدود ۸۶ دانشکده، و ۱۰ دانشگاه خصوصی با حدود ۵۱ دانشکده است. علاوه بر این، شماری از کالج‌ها و مؤسسات آموزش عالی مستقل نیز فعالیت می‌کنند که خارج از ساختار دانشگاهی رسمی قرار دارند. معتبرترین و قدیمی‌ترین دانشگاه این کشور، دانشگاه بلگراد است که در سال ۱۸۰۸ به عنوان مدرسه عالی بلگراد تأسیس شد و امروز با بیش از ۳۰ دانشکده و نزدیک به ۹۰ هزار دانشجو، یکی از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های منطقه به شمار می‌رود.

پیشینۀ آموزش زبان فارسی در صربستان
زبان فارسی در کشور صربستان با تاسیس کرسی شرق شناسی در دانشکده زبانهای خارجی دانشگاه بلگراد به جامعه علمی و دانشگاهی این کشور معرفی گردید. در سال 1926 پروفسور، فهیم بایراکتاراویچ، با تدریس دروس ادبیات فارسی بنای تاسیس دانشکده ای را ایجاد کرد که ابتدا به شرق شناسی محدود شد و در ادامه به یک دانشکده بزرگ برای آموزش زبان،‌ ادبیات و فرهنگ زبانهای خارجی تبدیل شد. دکتر بایراکتاراوویچ، شرق‌شناس و ایران‌شناس برجسته‌ یوگوسلاوی سابق بود که  آشنایی وی با شرق شناسی مربوط به تحصیلات وی در وین بود و یوگوسلاوی سابق در قالب درس ادبیات جهان، به معرفی آثار برجسته فارسی از جمله شاهنامه و اشعار عمرخیام پرداخت. هرچند حوزه پژوهشی و کار او محدود به ادبیات فارسی نبود و بیشتر کتب و مقالات وی در حوزه شرق شناسی است،‌ با این حال بخش عمده ای از آثار وی به ادبیات فارسی اختصاص داشت و هرچند خود تسلط عمده ای به زبان فارسی نداشت اما اشراف کلی به موضوعات ادبی و زبانی فارسی، عربی و ترکی  و  مطالعات تطبیقی داشت. پس از وی نیز ادامه تدریس موضوعات مرتبط با ادبیات فارسی ادامه یافت با این حال، زبان فارسی در این دانشگاه، صرفا در قالب آشنایی با ادبیات فارسی و مطالعات شرق شناسی ارایه می شد و آموزش زبان فارسی بطور  رسمی پس از تشکل رایزنی فرهنگی در حدود سی سال پیش و دعوت از استادان مدعو از ایران به تدریج وارد دانشگاه شد و بطور غیرمستمر و به صورت درس اختیاری تدریس گردید. 
آموزش زبان فارسی در کشور صربستان سابقه‌ای در حدود سه دهه دارد و این فعالیت عمدتا در چارچوب برنامه های  رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در این کشور انجام شده است. در طی این سال ها  تمرکز اصلی  روی  استمرار دوره‌های عمومی آموزش زبان فارسی  بوده است و پس از تاسیس بنیاد سعدی و اتخاذ راهبردهای علمی برای توسعه کمی و کیفی آموزش زبان فارسی این روند به شیوه علمی و منسجم ادامه یافته است.  به جز دانشگاه بلگراد، در طول سالهای گذشته با حمایت نمایندگی بنیاد سعدی، در برخی از مرکز آموزشی از جمله دانشکده جهانگردی، دانشگاه مگاترند و دانشگاه نووی ساد دوره های زبان فارسی تشکیل گردیده است. هم اکنون آموزش زبان فارسی  در دبیرستان زبان‌های خارجی بلگراد نیز ارایه می‌شود. در سال ۲۰۱۹ مرکز مطالعات فارسی دانشگاه بلگراد با حمایت نمایندگی بنیاد سعدی تاسیس گردید که مورد استفاده دانشجویان و پژوهشگران قرار می‌گیرد و همچنین برنامه‌های فرهنگی و آموزشی مرتبط با زبان و ادبیات فارسی در این مکان برگزار می‌گردد.