وبینار پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی در منطقه اکو / بخش دوم

در بخش دوم وبینار «پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی در منطقه اکو»، که به همت مؤسسه فرهنگی اکو و بنیاد سعدی برگزار شد، سخنرانان بر اهمیت نقش فردوسی در حضور و حفظ زبان فارسی تاکید داشتند. ‌‌
به گزارش روابط عمومی بنیاد سعدی، فائزه زهرا میرزا، استاد دانشگاه کراچی پاکستان، دکتر گوکان ستین کایا از اساتید زبان و ادبیات فارسی در ترکیه، نادر نورالدین اف، استاد دانشگاه خاورشناسی تاشکند ازبکستان، محمد ناصر، استاد دانشگاه پنجاب پاکستان، عصمت ممداوا، استاد دانشگاه دولتی باکو و شادی محمد صوفی زاده، مدیر کتابخانه علمی مرکزی ایندیرا گاندی آکادمی ملی علوم جمهوری تاجیکستان به ایراد سخنرانی پرداختند.

تاثیر فردوسی بر تغییر شکل قصیده‌‌سرایی شاعران هند
فائزه زهرا میرزا، استاد دانشگاه کراچی پاکستان در ادامه با خواندن ابیاتی از فردوسی درباره رابطه زبان و ادبیات فارسی با شبه قاره هند گفت: زبان و ادبیات فارسی در شبه قاره پاکستان و هند ریشه‌ای عمیق و دیرینه دارد و مربوط به مردم این سرزمین بوده است، به نحوی که هرگاه ندایی از زبان فارسی و ندای اصیل ایرانی به گوش و چشم می‌خورد، توجه و شوق و استقبال کم نظیر انبوهی از صاحبنظران را برانگیزد و این مایه افتخار است.
وی با بیان اینکه زبان و ادبیات فارسی در شبه قاره هند و پاکستان نفوذ داشته است و آثار شاعرانی مانند حافظ و سعدی و شاهنامه فردوسی بسیار مورد علاقه مردم خاص و عام بوده است، گفت: پس از تنظیم شاهنامه فردوسی در شبه قاره هند و پاکستان تعدادی از شاعران پارسی گو، مانند ابوالفرج رونی و مسعود سعد سلمان در دوره غلامان ترک بسیاری از قصاید خود را با محتوا و مطالب تاریخی بر آمده از اشعار فردوسی تنظیم کردند.

آموزش زبان فارسی در ترکیه به دوره سلجوقیان آناتولی برمی‌گردد

سپس دکتر گوکان ستین کایا، از اساتید زبان و ادبیات فارسی در ترکیه در این نشست مجازی حاضر شد و درباره تاریخچه آموزش زبان فارسی در ترکیه گفت: تاریخچه آموزش زبان فارسی در ترکیه به دوره سلجوقیان آناتولی برمی‌گردد که از مرکز فرهنگی آن دوران یعنی قونیه آغاز شده است.
وی ادامه داد: در آن دوران آموزش و خوانش مثنوی مولوی در ترکیه گسترش یافت. بعد از سقوط سلجوقیان، آناتولی در مدت زمانی طولانی بوستان و گلستان، مثنوی معنوی و دیوان حافظ، در کنار کتاب‌هایی که به تعلیم دستور زبان‌فارسی می پرداختند در مکتب خانه ها، مولوی خانه و دارالمثنوی‌ها آموزش داده می‌شد. حتی در دوره‌ای که مدرسه‌های جدید دایر شد، زبان فارسی در برنامه درسی آن قرار گرفت و کتاب‌های زیادی در این زمینه تالیف شده است.
این استاد زبان فارسی گفت: با تاسیس جمهوری ترکیه آموزش زبان فارسی در دانشگاه های معتبر ادامه یافت. شش دانشگاه در حال حاضر آموزش زبان را ادامه می دهند که دانشگاه آنکارا، دانشگاه ادبیات استانبول و دانشگاه آتاتورک از جمله آنها هستند و آموزش ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی به صورت پیوسته در گروه زبان های شرقی ادامه دارد.
ستین کایا در پایان صحبت‌هایش گفت: خوشبختانه امروز علاوه بر آثار کلاسیک، آثار معاصرانی مانند احمد شاملو، نیما یوشیج، صمد بهرنگی، سیمین بهبهانی، سهراب سپهری، بزرگ علوی و غیره هم به زبان فارسی ترجمه شده است.
«اَوستا» ایران و توران را به هم پیوند زد
نادر نورالدین اف، استاد دانشگاه خاورشناسی تاشکند ازبکستان با حضور در نشست مجازی پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و بزرگداشت فردوسی گفت: مطالعه زبان فارسی در ازبکستان سابقه دیرینه دارد و حضور کتاب اوستا در کشور ازبکستان از نزدیک به دو هزار سال قبل، ایران و توران را به هم پیوند زد.
وی ادامه داد: گسترش زبان فارسی در ازبکستان به قرن نهم یعنی دوران حکمرانی سلسله سامانیان بر این منطقه بر‌گردد که بخارا را به پایتخت خود تبدیل کردند. از آن زمان به بعد زبان فارسی و عربی به صورت رسمی در این مناطق تدریس می شد.
نورالدین اف با اشاره به اینکه امروز دانشگاه خاورشناسی تاشکند مرکز اصلی آموزش زبان و ادبیات فارسی محسوب می‌شود، گفت: استادان فارسی در تاشکند با منابعی که توسط «بنیاد سعدی» تدوین شده آشنا شده‌اند و به نظر می‌رسد که دانشگاه‌ها هم به این منابع نیازمندند.
وی در پایان صحبت‌هایش اشعاری از حکیم ابوالقاسم فردوسی را نیز قرائت کرد.

گفتار فردوسی از نجابت و پاکی سخن دارد
محمد ناصر، استاد دانشگاه پنجاب پاکستان نیز در این وبینار با اشاره به گسترش زبان فارسی در شبه قاره گفت: برای برقراری پیوند با گذشته و میراث نیاکان و یاد گرفتن زبان ملی ما یعنی اردو و مقاومت مقابل تهاجم فرهنگی باید به زبان فارسی اهمیت دهیم و آینده زبان فارسی و پاکستان به هم بستگی دارد.
ناصر با اشاره به اینکه شاهنامه بزرگترین منبع فرهنگ فارسی و ایران است و به همین دلیل فردوسی را حکیم نامیدند، عنوان کرد: حکمت او عملی و اخلاقی بوده است و اگر بخواهیم اخلاق را در شاهنامه بررسی کنیم، تبدیل به کتابی سترگ می‌شود و به همین دلیل می‌توانیم شاهنامه را حماسه‌ای معنوی بنامیم و فلسفه زندگی از نگاه فردوسی سراسر سرود مهر و محبت ایران است.
وی با بیان اینکه فردوسی در سخن امانتدار و حق شناس و در گفتار بی‌پرده است، افزود: باور به ماندگاری نام نیک، انصاف در برابر دشمن، ستایش کوشش و دانش و درنگ در کارها از جمله آموزه‌های شاهنامه است.
ناصر یادآوری کرد: فردوسی در شمار شاعرانی است که نجابت گفتار و پاکی سخن دارد و از واژه‌های ناسزا برای بیان احوال قهرمانانی که در مواجهه با دشمن خشمگین می‌شوند، بسیار کم استفاده کرده و هیچکدام از آن‌ها از واژه‌های متعارف فارسی فراتر نرفته و عفت کلام و نجابت بیان او موجب ساخت مضامین تازه‌ای شده است.

شاهنامه ستون اصلی کاخ زبان و ادب فارسی است
در ادامه عصمت ممداوا، استاد دانشگاه دولتی باکو درباره جایگاه زبان فارسی در آذربایجان گفت: جوانان در آذربایجان بیشتر زبان فارسی را دوست دارند و می‌دانند یک زبان شیرین و قدیمی است.
وی درباره فردوسی نیز توضیح داد: فردوسی حماسه سرای بلند آوازه ایران از ستارگان درخشنده آسمان ادب فارسی است. اثر منظوم شاهنامه پرآوازه‌ترین سروده‌های فردوسی و بزرگترین رزمنامه جهان است که به نوعی دربردارنده تاریخ ایران باستان است و از فراز و فرود، غم و شادی، رنج و آسایش، شکایت و پیروزی یک ملت صحبت می‌کند.
ممداوا ادامه داد: شاهنامه در ادبیات دیگر کشورهای جهان به سرعت گسترش یافته و به بیشتر زبان‌های دنیا ترجمه شده و داستان‌های این شاهکار فارسی، در قرن ۱۹ و ۲۰ به کمک شاعران و مترجمان مانند رشیدبیگ افندی در آذربایجان به این زبان ترجمه شده است. همچنین یکی از آهنگسازان معروف آذربایجان بر اساس داستان رستم و سهراب شاهنامه، اپرای رستم و سهراب را آهنگسازی کرده است.
وی ادامه داد: به طور کلی شاهنامه همان طور که بخشی از فرهنگ و سنن ایران زمین را شکل داده، با آداب و سنن مردم آذربایجان عجین شده، به گونه‌ای که هرآنچه هم‌اکنون به زبان آذربایجانی از فردوسی ترجمه شود، با استقبال رو‌به‌رو می‌شود و نمونه آن استقبال خوب از ترجمه شاهنامه، از دکتر محمدعلیزاده با همت رایزنی فرهنگی ایران در باکو چاپ شده است. جلد اول این کتاب در سال ۲۰۰۵ در ۹۹۰ صفحه و جلد دوم هم در یک هزار و هفت صفحه چاپ شده است.
ممداوا با بیان اینکه شاهنامه ستون اصلی کاخ زبان و ادب فارسی است، گفت: شاهنامه همچنان که دل‌های مردم را تسخیر کرده، در آثار شاعران تأثیر عمیقی داشته و بسیاری از شاعران به پیروی از شاهنامه آثاری پدید آورده‌اند.
وی با بیان اینکه عظمت و بزرگی شاهنامه برجا مانده است، افزود: فردوسی شاعر گذشته ایران نیست و شاهنامه نیز اثر ناظر بر گذشته نیست بلکه احیاکننده گذشته ایران است.
قسمت زیادی از واژگان شاهنامه در گویش فارسی تاجیکی حفظ شده است
پایان بخش سخنرانی ها، شادی محمد صوفی زاده، مدیر کتابخانه علمی مرکزی ایندیرا گاندی آکادمی ملی علوم جمهوری تاجیکستان بود. وی در سخنانی گفت: هیچیک از آثار فرهنگی و تاریخی در حفظ و گسترش زبان فارسی، خدمتی همانند شاهنامه فردوسی را انجام داده نداده است.
صوفی زاده افزود: شاهنامه نه تنها دانش‌نامه فرهنگ و تمدن ایرانی است بلکه سرچشمه معتبر روزگاران کهن تمام اقوام شرق است.
وی ادامه داد: شاهنامه فردوسی با زبان فارسی هم معناست و این حقیقت تاریخی که در ۶۰ هزار بیت بی زوال، حتی هزار واژه عربی به کار نرفته است، دلیلی بر وجود این گنجینه غنی در زبان فارسی است.
مدیر کتابخانه علمی مرکزی ایندیرا گاندی تاجیکستان خاطرنشان کرد: قسمت زیادی از واژگان شاهنامه در گویش فارسی تاجیکی حفظ شده و مردم آن را با همان معنی معروف تاجیکی می‌شناسند و می‌فهمند.
صوفی زاده گفت: استاد صدرالدین عینی در پژوهش خود براساس متن شاهنامه سلسله واژگانی را مقرر کرده است که بسامد فراوانی در این حماسه ملی داشته است و امروز در فارسی تاجیکی رایجند و با همان معنی به کار می‌روند و واژه‌هایی مانند یله، گله، فرتوت، آخور، فتیر و از آن جمله‌اند.

پایان خبر