وبینار پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی در منطقه اکو/بخش اول

بخش اول وبینار «پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی در منطقه اکو»، به مناسبت پاسداشت زبان فارسی با سخنرانی رئیس مؤسسه فرهنگی اکو، سفیرکبیر جمهوری اسلامی افغانستان در ایران و سفیر جمهوری تاجیکستان، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فارابی قزاقستان، استاد دانشگاه دولتی بیشکک قرقیزستان، رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه دولتی هرات در منطقه اکو برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی بنیاد سعدی، در این وبینار سرور بختی، رئیس مؤسسه فرهنگی اکو، عبدالغفور لیوال، سفیرکبیر جمهوری اسلامی افغانستان در ایران و نظام‌‌الدین زاهدی، سفیر جمهوری تاجیکستان، بولاتیک باتیرخان، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فارابی قزاقستان، نورلان بیک بالتابایف، استاد دانشگاه دولتی بیشکک قرقیزستان، احمد غنی خسروی، رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه دولتی هرات به ایراد سخنرانی پرداختند.

فردوسی در شمار بزرگترین حماسه سرایان جهان است

سرور بختی، رئیس مؤسسه فرهنگی اکو در این نشست گفت: در عصر کنونی زبان و ادبیات به عنوان رهیافت دیپلماسی فرهنگی شناخته می‌شود و این فرایند موجب افزایش همکاری و روابط بین‌الملل می‌شود. زبانی ریشه دار، کهن و توانای فارسی که مهمترین عامل فهم متقابل، همگنی و همگرایی ملل اکو می‌شود و موجب شکل‌گیری هویت جمعی مبتنی بر فرهنگ و روابط کشورهای منطقه شده است.

رئیس مؤسسه اکو افزود: گسترش زبان فارسی در منطقه و جامعه بین‌المللی امکان ارتباطات بین‌المللی و زمینه‌های خلاقیت را در سطوح مختلف علمی و فرهنگی فراهم می‌کند.

وی درباره فردوسی عنوان کرد: فردوسی در اسطوره فرهنگ و زبانی فارسی در شمار بزرگترین حماسه سرایان جهان است که با سرودن شاهنامه در سه بخش هویت ملی منطقه را سندیت بخشید. شاهنامه شامل تمام مسائل بشری و بازتاب دهنده جدال نیکی و بدی، نور و ظلمت، دانش، حکمت، اخلاق، معنویت و وطن دوستی است.

بختی خاطرنشان کرد: کانون اصلی اشعار فردوسی تمام قلمروی زبان فارسی مانند ایران و افغانستان و تاجیکستان است. تاکنون ترجمه‌های بسیاری از شاهنامه در سراسر جهان به زبان‌های انگلیسی، ترکی، پشتو، روسی، عربی و آرامی و دیگر زبان‌هاست و ادبیات دیگر کشورها را تحت تأثیر قرار داده است.

رئیس مؤسسه اکو اظهار کرد: بسیاری از داستان‌های شاهنامه در ادبیات شفاهی و نمایشی مطرح شده و توسط تاجیک‌ها و ملت‌های دیگر به فیلم درآمده است.

وی درباره نقش مؤسسه اکو در این فرآیند گفت: مؤسسه فرهنگی اکو نیز همواره بر لزوم دیپلماسی فرهنگی و کوشش جهت ارتباط ارتباط با کشورهای عضو با پرداختن به فرهنگ، زبان و ادبیات، تمرکز کرده است و بر این اساس با برگزاری برنامه‌های فرهنگی در شناساندن ظرفیت‌های فرهنگی تلاش می‌کند و در این زمینه مؤسسه اکو با انتشارات آروند همکاری داشته است.

بختی در پایان گفت: رویداد بین‌المللی امروز که با همکاری بنیاد سعدی در حال برگزاری است، می‌تواند پیام صلح و سازش را ترویج کند و تأثیر مثبتی در این زمینه داشته باشد.

شاعران و نویسندگان از فردوسی درس اصالت گرفته‌اند

عبدالغفور لیوال، سفیرکبیر افغانستان در ایران، در ابتدای این نشست مجازی گفت: کشور ما زادگاه و مهد پرورش و ظهور دانشمندان و فیلسوفان و شاعران بوده است که هم صدای فردوسی طومار طویل تاریخ ما را پرافتخار ساخته‌اند.

لیوال با اشاره به اینکه شاعران و نویسندگان پس از فردوسی، پیوسته از او به نیکونامی یادآوری کرده و درس اصالت گرفته‌اند، گفت: گردهمایی امروز هم یکی از پرشمار بزرگداشت‌هایی است که در ستایش کارکرد و جایگاه آن استاد سخن برگزار شده و زهی سعادت بر ما. قلمرو گسترده فارسی زبانان که فردوسی بزرگ از آن سخن می‌گوید سرزمین‌های پهناوری را در بر دارد که افغانستان عزیز یکی از آن سرزمین هاست.

وی افزود: کشور ما زادگاه و مهد پرورش و ظهور دانشمندان و فیلسوفان و شاعران بوده است که هم صدای فردوسی طومار طویل تاریخ ما را پرافتخار ساخته‌اند. زبان فارسی قلمرو معنوی است که همه فارسی زبانان ساکنان آن هستند و ارزش‌های موجود در این قلمرو به فرد فرد ساکنان آن تعلق می‌گیرد.

سفیرکبیر افغانستان در ایران در پایان سخنانش گفت: نویسندگان و فرهنگیان افغانستان هم با استعانت و استفاده از آثاری که نویسندگان عالی مقدار همزبانشان در جاهای دیگر از جمله ایران داشته‌اند مصدر خدمات شایانی در نگارش و سرایش متون و اشعار بسیاری شده‌اند که ذکر نام آثار آنها در مذیقه این مقال نمی‌گنجد. میراث‌های مشترک ملت‌ها زمینه‌ساز نزدیک‌آیی و پیوند ملت‌ها هستند و چه میراثی بزرگ‌تر و افتخارآمیزتر از میراث فرهنگی و معنوی ملت‌ها.

پاسداشت زبان فارسی دعوت به شناخت قدر و قیمت زبان مادری است

نظام‌‌الدین زاهدی، سفیر جمهوری تاجیکستان گفت: در همه دوره‌ها زبان مشترک ما پاسدار هویت ملی و فرهنگ غنی ما بوده است. زبان فارسی این وظیفه را در موقعیت‌های خطیر به بهترین نحو به اجرا رسانده است. همین زبان فارسی بود که در قرن‌های نخست ظهور اسلام، موجب حفظ اصالت فرهنگ ایران زمین در بستر تمدن ساز اسلام شد.

زاهدی ادامه داد: در تاجیکستان در دوران شوروی، وقتی همه عامل‌های هویت زدا دامن پهن کردند، همه رسالت حفظ هویتی فرهنگی پارسی را زبان تاجیکی به عنوان شاخه‌ای از زبان فارسی به دوش کشید و نگذاشت که تاجیک ها از فرهنگ خود جدا گردند و هستی خود را فراموش کنند.

وی با اشاره به اینکه پس از استقلال تاجیکستان روند بازیابی هویت فرهنگی که در طلب آزادی بود با زبان تاجیکی آغاز شد، گفت: با ابتکارات امام علی رحمان رئیس جمهور محترم تاجیکستان دوره‌ای نو برای حفظ زبان فارسی در این کشور آغاز شد و با قبول قانون ویژه، زبان تاجیکی در مسند زبان دولتی استقرار پیدا کرد و جهت پاسداشت آن روز پنجم نوامبر در تقویم کشور روز زبان دولتی اعلام شد.

سفیر جمهوری تاجیکستان گفت: امروز زبان مشترک ما یک درخت باروری را می‌ماند که ریشه های عمیق و تن محکم و سه شاخه محکم تاجیکی، دری و فارسی ایران را دارد. این زبان مظهر یگانگی ایران زمین فرهنگی است. وظیفه ماست که این درخت را از گزند زبان جهانی حفظ کرده و برای آیندگان به میراث بگذاریم چنان که پیشینیان برای ما تلاش نمودند و آن را به دست ما سپردند.

زاهدی در پایان سخنانش گفت: روز پاسداشت زبان فارسی و فردوسی دعوت به شناخت قدر و قیمت زبان مادری و حفظ این میراث ارزشمند نیاکان است.

بزرگترین شاعر قزاقستان فردوسی را استاد خود می دانست

بولاتیک باتیرخان، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فارابی قزاقستان در نشست مجازی پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی گفت: منظومه‌های شعری از روابط دیرینه ایران و قزاقستان خبر داده‌اند و طول این روابط به زمانی می‌میرسد که توران و ترکستان با ایران همسایه بودند.

وی ادامه داد: زبان فارسی در قزاقستان از پیشینه تاریخی کهنی برخوردار است. رفت و آمدها و داد و ستد‌ها در گذشته موجب پیوندهای فرهنگی عمیقی میان این دو ملت شده است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه از قهرمان شاهنامه در داستان‌های قزاقستان یاد می‌شود گفت: بزرگترین شاعر قزاقستان فردوسی و حافظ را استاد خود می دانست و متون بسیاری جدای از ترجمه‌هایی که از شاهنامه وجود دارد از این اثر الهام‌های بسیاری گرفته شده است.

باتیرخان با اشاره به اینکه شاعران قزاقی مضامینی چون شجاعت و روئین تنی در اشعار خود بسیار استفاده کردند، گفت: در قرن شانزدهم کار برگردان شاهنامه به زبان قزاقی انجام شد که البته ترجمه‌ای آزاد از این اثر بود. اما از اوایل قرن نوزدهم این ترجمه ها از زبان‌های جغتایی، تاجیکی و روسی هم ترجمه شده اند.

وی با بیان اینکه ما از شاهنامه ترجمه کاملی در قزاقستان نداریم گفت: شخصیت های شاهنامه با قهرمان‌های قزاقی همانندی دارند و بسیاری از شاعران با تقلید شکل و داستان‌های شاهنامه به سرودن رستم‌نامه‌ها و شاهنامه‌های منثور پرداختند.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه نقال‌ها و عاشیق‌ها به عنوان حافظان شفاهی شاهنامه در فرهنگ قزاق حائز اهمیت هستند، گفت: مردم قزاقستان پس از فروپاشی شوروی اقبال درخوری به زبان فارسی نشان دادند. امروز در بسیاری از دانشگاه ها کرسی زبان فارسی دایر شدند و به عنوان زبان دوم در قزاقستان مورد استقبال قرار گرفت.

باتیرخان با بیان اینکه زبان فارسی بنا بر سیاست‌های جدید قزاقستان در این کشور افول کرده گفت: اگر در این باره چاره جویی نشود زبان فارسی جایگاه خود را از دست خواهد داد.

دانشجویان زبان فارسی چشم‌انداز شغلی مناسبی ندارند

نورلان بیک بالتابایف، استاد دانشگاه دولتی بیشکک قرقیزستان نیز در این وبینار درباره آموزش فارسی در قرقیزستان گفت: تدریس زبان فارسی به عنوان زبان خارجی اصلی در دانشگاه بیشکک از ۱۹۹۱ میلادی آغاز شده است و در حال حاضر ۳۰ دانشجو در مقطع لیسانس و ۱۰ نفر در مقطع فوق لیسانس این زبان را می آموزند. البته زبان فارسی به دانشجویان روابط بین الملل و شرق شناسی هم به عنوان زبان اول خارجی تدریس می شود.

وی با بیان اینکه زبان فارسی در دوره‌هایی از رواج افتاده و به فراموشی سپرده شده، گفت: پس از استقلال قرقیزستان و لزوم برقراری و گسترش ارتباطات نیاز به آموزش زبان در این کشور احساس شد. برای تامین این نیازمندی برای اولین بار در دانشگاه بیشکک شعبه زبان فارسی دایر شده که تا به حال به فعالیت خود ادامه داده است. زبان فارسی در قرقیزستان امروز موارد استفاده بسیاری دارد، اما مردم آشنایی بسیاری با آن ندارند.

استاد دانشگاه دولتی بیشکک با بیان اینکه امروز دانشجوی زبان فارسی در این کشور بسیار است گفت: متاسفانه دانشجویان زبان فارسی چشم انداز شغلی خوبی ندارند و استادان هم از حمایت مالی محروم هستند و مشکلات مالی اجازه نمی دهد علایقشان را دنبال کنند. بیشتر انتخاب‌های امروز وابسته به چشم اندازهای شغلی در آینده و فراگیر بودن زبان هاست.

بالتابایف با بیان اینکه کتاب‌های جدید «بنیاد سعدی» را جهت تدریس زبان از سوی رایزنی فرهنگی ایران دریافت کرده گفت: خوشبختانه دوره های کوتاه مدت آموزش برای معلمین توسط رضا صحرایی طی ماه‌های گذشته انجام گردید. دانشگاه علامه طباطبایی هم از دوشنبه آینده دوره دانش افزایی را به شکل آنلاین برای دانشجویان آغاز میکند که یک ماه و نیم ادامه خواهد یافت.

وی در پایان با اشاره به ترجمه شاهنامه فردوسی به زبان قرقیزی که به ابتکار رایزنی فرهنگی ایران در قرقیزستان انجام گرفته گفت: اطمینان دارم وقتی مردم ما به شاهنامه علاقه پیدا کنند، با ملت ایران بیشتر آشنا می شوند.

فردوسی جانی تازه به کالبد زبان فارسی بخشید

احمد غنی خسروی، رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه دولتی هرات نیز در این وبینار گفت: در تاریخ زبان‌های دنیا، افرادی کمتر از انگشتان یک دست هستند که توانستند زبان سرزمین خود را مدیون خود کنند، به عنوان مثال، گفته می‌شود که انگلیسی جدید مدیون شکسپیر است.

وی افزود: اگر امروز زبان فارسی از بین نرفته و به عنوان یکی از زبان‌های معظم دنیا شناخته شود، به خاطر وجود فردوسی است و موجب احیا و جهانی شدن فارسی دری می‌شود. در حقیقت زبان فارسی مدیون فردوسی است و هیچ‌کدام از شاعران فارسی جایگاه فردوسی را ندارند.

خسروی ادامه داد: در اینکه فردوسی احیاگر زبان و فرهنگ آریایی است، هیچ شکی نیست و آریایی‌ها در سراسر خراسان بزرگ فرزندان فردوسی هستند و در دامان او پرورش یافتند. ما باور داریم اگر فردوسی شاهنامه را نمی‌سرود، ممکن بود آریایی‌ها و خراسانی‌ها امروز به زبان شیوای دری صحبت نمی‌کردند.

رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه دولتی هرات خاطرنشان کرد: خراسانیان زبان فارسی را به همت ادب دوستان خود حفظ کردند و گسترش دادند و یعقوب لیث صفاری راه را برای گسترش فارسی دری باز کرد و فردوسی آن را جهانی کرد.

وی افزود: فردوسی با شاهنامه حس وطن‌دوستی و سلحشوری را در فکر آریایی ایجاد کرد و هیچکس نیست که با خواندن شاهنامه از احساسات وطن دوستانه به دور بماند.

خسروی درباره نقش فردوسی در حفظ زبان فارسی تشریح کرد: فردوسی از قهرمانان ملی آریایی است و جانی تازه به کالبد زبان فارسی بخشید و آن را به مرحله تثبیت رساند و زبان فارسی را از نفوذ واژگان بیگانه حفظ کرد. شهرت جهانی زبان فارسی مدیون فردوسی و شاهنامه اوست و به همین دلیل نام فردوسی با ماندگاری زبان فارسی همراه است.

وی افزود: شاهنامه فردوسی یکی از پرمایه‌ترین گنجینه‌های زبان فارسی و بزرگترین کتابی است که کلمات درست فارسی دری دارد که می‌تواند آن را با صحت و امانت به نسل‌های مختلف منتقل کند و موجب اتحاد طوایف گوناگون شود.

پایان خبر