وبینار دو روزه چالش‌های کرونا در زمینه آموزش زبان فارسی/ روز دوم
از نگاه ۳۰ استاد زبان فارسی مزایا و معایب آموزش مجازی زبان فارسی بررسی شد
بنیاد سعدی با همکاری دانشگاه علامه طباطبایی، وبینار بین‌المللی دو روزه‌ای با محور «پیامدهای شیوع بیماری کرونا بر آموزش و گسترش زبان فارسی» با حضور ۳۰ استاد آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان در سراسر جهان برگزار کرد.
به گزارش روابط عمومی بنیاد سعدی، نشست بین‌المللی «پیامدهای شیوع بیماری کرونا بر آموزش و گسترش زبان فارسی» در دو روز به صورت مجازی و با حضور ۳۰ استاد آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان در سراسر جهان توسط بنیاد سعدی و با همکاری دانشگاه علامه طباطبایی در دو روز برگزار شد.
در ابتدای نشست روز دوم، شهروز فلاحت پیشه معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی درباره عملکرد بنیاد سعدی در شرایط کرونا گفت: وظیفه تخصصی ما در ایام کرونا نه تنها کم نشد، بلکه به‌کمک دست‌اندرکاران بنیاد سعدی تلاش کردیم این تهدید را به فرصت بین‌المللی تبدیل کنیم.
وی افزود: در ماه‌های اول شیوع کرونا و به طور مشخص در فروردین ۹۹ برابر با اواسط ماه مارس ۲۰۲۰ به این جمع‌بندی رسیدیم که موضوع خاص آموزش زبان فارسی به عنوان مسأله بنیاد شاید به شیوه گذشته مقدور نباشد و به همین دلیل تمام ظرفیت خود را به سمت آموزش از راه دور در بستر فضای مجازی سوق دادیم.
معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی، خاطرنشان کرد: با همه‌گیری ویروس کرونا بنیاد سعدی در جمع مؤسسات بین‌المللی آموزش زبان در جهان از پیشگامان آموزش گسترده حوزه زبان‌آموزی در این ایام بود و توانسته به‌رغم مسائل و مشکلات پیش‌رو خدمات بین‌المللی و آموزشی متنوعی به غیرفارسی زبانان ارائه دهد.
فلاحت پیشه عنوان کرد: در ایام کرونا ما بلافاصله با هماهنگی بین بنیاد سعدی و رایزنان در کشورهای مختلف تعداد فراوانی کلاس‌های آموزش مجازی طراحی کردیم و کار آموزش زبان فارسی به‌رغم شرایط جدید جهان و لغو کلاس‌های حضوری و قرنطینه ادامه پیدا کرد و کلاس‌های نیمه تمام، تمام شد و همچنین کلاس‌های جدید در بستر فضای مجازی شروع شد.
وی با بیان اینکه ما در این ایام از اوایل فروردین تا الان در ۳۰ نقطه جهان با همکاری نمایندگان فرهنگی حدود ۲۲۰ کلاس مجازی آموزش زبان فارسی در قالب کلاس‌های آزاد برنامه‌ریزی و راه‌اندازی کردیم، گفت: از ۵۰ مدرسه در کشورهای مختلف که زبان فارسی به عنوان زبان دوم یا سوم تدریس می‌شود، حمایت می‌کنیم.
معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی افزود: خود این مدارس یکصد کلاس آموزش زبان فارسی به صورت مجازی دارند و در بعضی مدارس که زمینه داشتند کماکان کلاس‌های حضوری برقرار بود.
فلاحت پیشه درباره تربیت مدرس آموزش زبان فارسی توضیح داد: در این چندماه با بیش از ۱۳۰ مدرس آموزش زبان فارسی با همکاری بنیاد سعدی در بستر فضای مجازی در ارتباطیم؛ به‌خصوص که در زمینه آموزش نیز تربیت مدرس را در قالب دوره‌های غیرهمزمان به طور مجازی شروع کردیم و انجام می‌دهیم و تعداد گسترده‌ای از مردم در سراسر جهان در این دوره‌ها امتحان می‌دهند و آن را می‌گذرانند و این موفقیت ارزشمندی برای بنیاد سعدی است.
فلاحت پیشه عنوان کرد: زمانی که بحث فضای مجازی را شروع کردیم، کلاس‌هایی را به‌عنوان «پیش‌نیاز کار در فضای مجازی با نرم‌افزار بنیاد سعدی (آدوبی کانکت)» با بعضی از رایزنی‌ها و مدرسان داشتیم.
معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی افزود: صدها مورد پشتیبانی فنی، محتوایی و کاری برای حل مسائل آموزشی این افراد داشتیم و بالغ بر هزاران نفر با مراجعه به پشتیبان مسائل و مشکلات خود را برطرف کردند.
فلاحت پیشه یادآوری کرد: با توجه به ویروس کرونا که همه جهان متأثر از آن است، ما آینده آموزش در جهان پساکرونا را متصل به فضای مجازی می‌دانیم و این بخش، سهم مهمی در برنامه‌های آینده بنیاد سعدی خواهد داشت و این کار را در بستر فضای ادامه می‌دهیم.
وی با اعلام خبری درباره گردهمایی تمام نمایندگان بنیاد سعدی گفت: معاونت بین‌الملل بنیاد سعدی در چند هفته آینده در حوزه چالش‌های زبان فارسی با همکاری نمایندگان بنیاد سعدی مجموعه نشست‌های منطقه‌ای با همکاری تمام نمایندگی‌ها برگزار می‌کند و بعد از آن ما به شکل خاص با هر کشور بحث مناطق خاص را خواهیم داشت که قطعاً مدرسان کنار ما خواهند بود.
فلاحت پیشه افزود: بحث‌های جدی در فضای مجازی مانند کتاب، مشکلات فضای مجازی برای مدرسان، ابزار ارتباطی و چگونگی کار با ابزار ارتباطی و حضور استاد در محل بیان خواهد شد و از ظرفیت‌های موجود در بنیاد سعدی در این زمینه استفاده خواهیم کرد.
وی عنوان کرد: قطعاً هیچ چیز جای آموزش حضوری را نمی‌گیرد، اما در شرایط فعلی بهترین شیوه همین حضور مجازی همراه با به روزرسانی است.
معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی با اشاره به فعالیت‌های سعدی در حوزه آموزش زبان فارسی گفت: بنیاد سعدی متولی زبان فارسی در خارج از ایران بر اساس مصوبه شورای انقلاب فرهنگی است.
وی افزود: در بخش آموزش در زمینه تربیت مدرس برای آموزش زبان فارسی، برگزاری آزمون استاندارد و تأمین محتوای آموزشی برای زبان فارسی، طراحی ارزنده‌ای انجام دادیم که محصولات آن در آینده‌ای نزدیک به طور مجدد رونمایی می‌شود.
آغاز آموزش زبان فارسی غیرحضوری نباشد
در ادامه، الکساندر پالیشوک، مدیر مرکز زبان و فرهنگ فارسی ایران در دانشگاه زبان‌شناسی دولتی مسکو درباره مشکلات کار در فضای مجازی در شرایط کرونا گفت: مشکل ما برای ترم‌های اول، درس دادن خط و الفبا بود، چون شروع درس‌های مجازی از صفر امکان ندارد و حتماً باید چیزی را از ابتدا برای دانشجویان روشن کنیم.
وی افزود: اگر ارتباط خوب باشد، مشکلی نداریم و اگرچه ترجمه شفاهی و کتبی زمانبر است، اما شرایط برای ما مساعد است. همچنین استفاده از ابزار فنی در ایام کرونا بیشتر شد و چاپگر، رایانه و وب‌کم احتیاج داشتیم و اگرچه از طرف دانشگاه تأمین می‌شد، اما این هزینه‌ها بیشتر بر دوش دانشجویان است.
پالیشوک درباره استفاده از نرم‌افزارهای مجازی نیز عنوان کرد: ما از زوم و اسکایپ بیشتر استفاده می‌کنیم و مشکلی برای ارزشیابی نداریم و ارزشیابی ما به صورت امتیازبندی از شماره یک تا پنج است و اگر لازم باشد این روش را با نمره دادن از ۵۰ یا ۱۰۰ تغییر می‌دهیم.
پالیشوک با اشاره به اینکه انواع طرح‌ها و فعالیت‌های دانشجویی که باید کنترل شود مربوط به خواندن، ترجمه، نوشتن و درک شنیداری است، درخصوص متن‌هایی که استفاده می‌کند، گفت: این کلاس‌های برخط موجب صرفه‌جویی در وقت می‌شود، اما نقطه ضعف آن این است که بیشتر دانشجویان فعالیت‌ها را به صورت انفرادی انجام می‌دهند.
این استاد زبان‌شناسی یادآوری کرد: کار کردن در محیط مجازی با گروه‌های بزرگ برای تدریس زبان فایده‌ای ندارد، چون آنچه می‌آموزیم سینه به سینه منتقل نمی‌شود و اگر ۳۰ نفر در گروه باشند، نتیجه خوبی حاصل نمی‌شود.
کرونا مرزهای جغرافیایی آموزش زبان فارسی را برداشت
در ادامه، محمدحسین حسینی، استاد زبان فارسی در خانه فرهنگ کویته پاکستان گفت: این اواخر به کمک بنیاد سعدی و رایزنان فرهنگی کلاس‌های زبان فارسی به شکل حضوری و مجازی در سطح مقدماتی تا پیشرفته در خانه‌های فرهنگ و بعضی دانشگاه‌ها دایر است.
وی با اشاره به آموزش زبان فارسی در شرایط کرونا توضیح داد: این درست است که کرونا بر آموزش زبان فارسی تأثیر گذاشت، اما متأسفانه در پاکستان مشکلات دیگری داریم و آن قطع برق است و البته کمی هم اینترنت مشکل دارد، چون سرعت مطلوبی ندارد، اما تلاش می‌کنیم با این وضعیت زبان فارسی را گسترش دهیم.
حسینی با برشمردن فرصت‌های خوبی که در شرایط کرونا به دست آمده است، عنوان کرد: نمی‌توانیم کلاس‌های زبان فارسی را به دلیل شیوع کرونا در خانه فرهنگ ادامه دهیم، اما فرصت‌های خوبی داریم و بدون قید و شرط جغرافیایی از استرالیا، کانادا و اروپا زبان آموز پاکستانی می‌تواند فارسی را از راه کلاس‌های مجازی یاد بگیرد و در آن شرکت کند.
برگزاری دو نشست مجازی بین‌المللی در ایام کرونا در لاهور
در ادامه، فلیحه زهرا کاظمی، مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بانوان لاهور درباره شرایط کار آموزش زبان فارسی در بحران کرونا گفت: درست است که کرونا مشکلاتی در زمینه تدریس حضوری زبان فارسی ایجاد کرد، اما این مشکلات برای گروه‌های دیگر هم بود و تدریس را برای آنها نیز سخت کرده بود.
کاظمی درباره جنبه‌های مثبت شرایط کرونا در آموزش زبان فارسی گفت: دانشگاه ما ۱۰۰ سال قدمت دارد و آن زمان فقط کرسی فارسی داشتیم، اما مجوز کلاس‌های کارشناسی ارشد را در سال ۲۰۰۸ و در سال ۲۰۱۵ نیز مجوز دکترا را از وزارت علوم گرفتیم و امسال نیز در زمان کرونا دو نفر از گروه دانشجویان فارسی برای اولین بار مدرک دکترا دریافت کردند.
وی با اشاره به برگزاری نشست‌های مجازی بین‌المللی در زمان کرونا تشریح کرد: در همین دوران کرونا اولین بار گروه فارسی وبینار بین‌المللی برخط در زمینه ادبیات فارسی با همکاری دانشگاه علامه داشتیم و دومین وبینار هم درباره تأثیر زبان فارسی در زمان حاکمیت سیک‌ها بود و این اولین وبیناری بود که گروه‌های فارسی پاکستان برگزار کردند.
مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بانوان لاهور عنوان کرد: در زمان همه‌گیری کرونا اولین‌بار دانشجویان ما نمایشگاه مجازی خطاطی و خوشنویسی برگزار کردند و این کار طوری معروف شد که برای تکریم دانشجویان قرار بر چاپ آنها شد.
کاظمی با ارائه پیشنهادی عنوان کرد: در همین زمان بنیاد سعدی دوره‌ای مجازی برای آموزش و تربیت استادان خارجی بدون هزینه برگزار کند، چون واریز پول از راه دور برای ما سخت است.
جنگ تحمیلی در یمن مانع اجرای آموزش مجازی الکترونیک شد
در ادامه، یحیی عبید، استادیار و رئیس بخش زبان و ادبیات فارسی دانشکده زبان‌های دانشگاه صنعا- یمن، گفت: دانشگاه صنعا هم مانند مراکز علمی دیگر متأثر از شیوع بیماری کرونا تعطیل شد و برنامه آموزش از راه دور را برای دانشجویان راه‌اندازی کرد و رئیس آموزش الکترونیکی دستور داد با استفاده از برنامه گوگل و کلاس‌روم راهی برای ارتباط همه استادان و دانشجویان درست شود که بتوانند وارد کلاس مجازی شوند، اما به دلیل جنگ تحمیلی و تحریم اقتصادی توسط متجاوزان عربستان صعودی نتوانستیم پیش برویم.
وی با اشاره به کاستی‌های اینترنت در یمن و تلاش‌های بنیاد سعدی برای آموزش مجازی الکترونیک عنوان کرد: بنیاد سعدی برای ادامه درس‌های آموزش زبان فارسی برنامه‌ای داشت و در این رابطه به ما کمک کرد و نرم‌افزارهایی برای کلاس‌های برخط به ما معرفی کرد و همچنین کلاس برخطی برای شیوه استفاده از این نرم‌افزار برای همه استادان برگزار کرد، اما به دلیل جنگ تحمیلی نتوانستیم آن را ادامه دهیم.
بروز مشکل مالی برای دانشجویان به دلیل شیب ناگهانی کرونا
در ادامه، محمد بهاء‌الدین، رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه داکا با اشاره به اینکه زبان فارسی در سه دانشگاه بزرگ بنگلادش در مقاطع تکمیلی و دکترا تدریس می‌شود، گفت: عده زیادی در مؤسسات گوناگون آموزشی بنگلادش مشغول تحصیل زبان و ادبیات فارسی هستند، اما به علت کرونا کل سیستم آموزش بنگلادش تحت تأثیر قرار گرفت.
وی درباره شیوع کرونا و موضوع آموزش زبان فارسی عنوان کرد: در هشتم مارس اولین بیمار کرونا در بنگلادش شناسایی شد و از ۱۷ مارس کلیه مؤسسات آموزشی کشور تا امروز تعطیل شد. در مراحل اول مدتی وضعیت کرونا را بازرسی کردیم و در این مدت کل کلاس‌ها و فعالیت‌های امتحانی تعطیل بود، اما پس از ماه مه و ژوئن ما فعالیت‌های کلاس مجازی را شروع کردیم.
بها الدین با بیان اینکه با وجود شیب کرونا استادان و دانشجویان تلاش می‌کنند زندگی دانشجویی خود را فعال نگه دارند، افزود: از ماه مارچ تا اوایل دسامبر کلاس‌های آموزش فارسی در بنگلادش برخط بود، اما امتحان میان ترم و پایان ترم باقی مانده است؛ بنابراین مسئولان دانشگاه تصمیم گرفتند امتحانات بازمانده را برگزار کنند.
رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی بنگلادش بیان کرد: قبل از برگزاری امتحانات باید توجه کنیم دانشجویان از مناطق مختلف کشور آمده‌اند و محل اقامتشان مهم است و آیا باز کردن خوابگاه دانشجویان در شرایط کنونی درست است یا خیر؟ … شیب کرونا کاهش نیافته، اما برگزاری امتحانات مهم است، چون دانشجویان با دریافت نتایج وارد مشاغل مورد نظر خود می‌شوند.
بهاء‌الدین خاطرنشان کرد: بسیاری از دانشجویان ما به دلیل شیب ناگهانی کرونا با مشکلات مالی رو‌به‌رو شدند و ما از ابتدا در کنار دانشجویان آسیب دیده بودیم و به آنها تا حد امکان کمک می‌کردیم. همچنین وزارت آموزش و پرورش و کمیسیون کمک هزینه دانشجویان برای کمک به دانشجویان فقیر اقدام کرد تا فشار مالی آنها کاهش یابد.
وی گفت: ایران سرزمین مادری زبان و ادبیات فارسی است و اگر به هر دلیل آموزش فارسی رو به انفعال برود، ایران در کنار ما خواهد بود.
قطع برق عراق در شروع کلاس آموزش مجازی زبان فارسی
در ادامه انور عباس مجید، مدیر گروه زبان فارسی دانشکده زبان‌های خارجی، دانشگاه بغداد با اشاره به استقبال عراقی‌ها از زبان فارسی گفت: میزان استقبال از آموزش زبان فارسی بین عراقی‌ها از سال ۲۰۰۳ رو به افزایش است و چند کرسی زبان فارسی در عراق و دیگر شهرهای آن داریم.
عباس مجید درباره مشکلات آموزش مجازی در شرایط کرونا گفت: مشکلات ما در زمان کرونا مربوط به حضور نیافتن دانشجویان است، چون یاد گرفتن حروف الفبای زبان فارسی از راه مجازی سخت است و علاوه براین، مشکل برق و اینترنت در عراق داریم و گاهی در ساعات برگزاری کلاس برق قطع می‌شود.
وی افزود: دانشجویان می‌خواهند حضوری سرکلاس‌ها بیایند، اما مقامات عراق قبول نمی‌کنند و سعی می‌کنیم سرفصل درس‌ها را به صورت مجازی برای دانشجویان توضیح دهیم و اکثر دانشجویان نیز از نرم‌افزارهای میتینگ و کلاس روم استفاده می‌کنند.
مدیر گروه زبان فارسی دانشکده زبان‌های خارجی بغداد با اشاره به اینکه سعی می‌کنیم زبان را به روز به دانشجویان منتقل کنیم و تقریباً ۲۸ استاد، دانشیار و مربی و داریم گفت: از بنیاد سعدی برای تأمین کتاب‌ها تشکر می‌کنیم، چون در گذشته هیچ منبع درسی نداشتیم، اما حالا ۴ تا ۵ هزار منبع داریم و خیلی بیشتر شده است. همچنین به دلیل تهیه دوره‌های دانش‌افزایی برای اساتید نیز تشکر می‌کنم.
حل مشکلات روان‌شناختی دانشجویان با آموزش برخط
در ادامه، دلفوزه احمد آوا استاد دانشگاه دولتی خاورشناسی تاشکند با اشاره به اینکه در دانشگاه دولتی خاورشناسی ازبکستان آموزش زبان فارسی اهمیت ویژه‌ای دارد و آموزش به‌صورت برخط است، گفت: با شیوع کرونا تحول بزرگ دیجیتالی در جمعیت جهانی به وجود آمد و زندگی به صورت برخط شد و این ویروس با محیط‌های برخط (آنلاین) و غیربرخط (آفلاین) همگرا بود.
احمد آوا با اشاره به اینکه الکترونیکی شدن در آموزش و پرورش اتفاق افتاد، افزود: آموزش و پرورش به دلیل دیجیتالی شدن نسبت به بخش‌های دیگر اقتصاد کمتر آسیب دید و حتی موجب افزایش کارایی شد و این امر اهمیت اجتماعی آموزش را یادآوری کرد و نشان داد.
استاد دانشگاه دولتی خاورشناسی تاشکند خاطرنشان کرد: در مرحله کنونی، توسعه جامعه و فناوری‌های اطلاعاتی تأثیر زیادی در زندگی ما داشت و در این شرایط دانش زبان‌های خارجی برای فعالیت‌های موفق ضروری است. استانداردهای آموزشی مدرن جهانی برای تربیت فردی بسیار واجد شرایط است و جوانان مدرن از این موضوع آگاه هستند و زمان بیشتری صرف مطالعه انگلیسی یا چند زبان خارجی از جمله فارسی می‌کنند.
وی افزود: در دانشگاه دولتی خاورشناسی تاشکند اغلب ترکیبی از زبان‌های انگلیسی و شرقی را انتخاب می‌کنند و در ارتباط با نیاز روزافزون به مطالعه زبان‌های خارجی تربیت مخصوصی در روش‌های تدریس ایجاد شده است.
احمد آوا با اشاره به اینکه کلاس‌های برخط اهمیت روزافزون و مزایای زیادی دارد، گفت: مزایای کلاس‌های برخط عبارتند از: توانایی انتخاب مؤسسه آموزشی مورد علاقه، ایجاد شرایط فردی و نحوه آموزش با در نظر گرفتن ویژگی‌های دانشجو، غوطه‌وری در محیط زبان و ارتباط مداوم با زبان مادری، توانایی یادگیری زبان در یک زمان مناسب در هر مکان برای دانش‌آموز، آموزش در خانه و تمرکز روی درس، دسترسی آزاد به کتاب‌های مرجع، توانایی ضبط یک درس همزمان با پخش بعدی آن، توانایی کار مستقل و فرصتی برای دریافت مشاوره از معلم در هر زمان، توانایی تدوین فرهنگ‌نامه‌های الکترونیک و پس‌انداز مالی قابل توجه.
وی یادآوری کرد: با وجود معایب موجود در کلاس‌های برخط، آموزش از راه دور موجب برداشته شدن موانع جغرافیایی می‌شود و به شما امکان می‌دهد یک زبان را به همراه زبان مادری از کشورهای مختلف یاد بگیرید. به‌علاوه، دانش‌آموزان فرصت پیدا می‌کنند تا مهارت‌های تحمل، تمایل به مصالحه و احترام به عقاید دیگران را به دست آورند.
امضای تفاهم‌نامه بین دانشگاه تاشکند و علامه طباطبایی
در ادامه، هولکر میرزا احمد آوا، رئیس گروه زبان فارسی و افغانی دانشگاه خاورشناسی دولتی تاشکند با بیان اینکه دانشگاه شرق شناسی تاشکند بیش از صدسال است که کار تدریس انجام می‌دهد، افزود: در گروه زبان‌های ایران و افغانستان ۳۰ نفر درس می‌دهند و با گسترش زمینه‌های همکاری میان دانشگاه‌های ایران و تاشکند، سال گذشته نیز ۴ نفر از استادان ما در مرکز آموزش‌های زبان فارسی دانشگاه علامه تحصیل کردند.
وی ادامه داد: امسال در تابستان چند کلاس داشتیم که یکی از آنها مربوط به دوره تربیت مدرس آموزش زبان فارسی به طور برخط بود که بیش از ۳۰ گواهینامه خارجی از دانشگاه علامه طباطبایی دریافت کردیم و در حال حاضر استادان ما نکاتی از استادان دانشگاه علامه یاد گرفتند که آنها را سرکلاس‌ها استفاده می‌کنند.
رئیس گروه زبان فارسی و افغانی دانشگاه خاورشناسی دولتی تاشکند خاطرنشان کرد: امسال در ۳۰ نوامبر تفاهم‌نامه‌ای بین دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تاشکند امضا شده و امیدواریم این همکاری ادامه یابد و مرکز آموزش زبان فارسی دوره‌های کوتاه مدت برای غیر ایرانیان و به خصوص برای ازبک‌ها آماده می‌کند تا دانشیاران ما در آن شرکت کنند.
خانم‌های عمانی رو‌به‌روی صفحه رایانه ظاهر نمی‌شوند
در ادامه، سیدعلی موسوی زاده، رایزن فرهنگی ایران و نماینده بنیاد سعدی در عمان با بیان اینکه اقبال به زبان فارسی در عمان زیاد است، گفت: بعد از سال ۹۲ وقتی که بحث زبان فارسی به طور رسمی شروع شد، تعدادی از فارسی آموزان آمدند و شرکت کردند و استقبال خوب بود تا اینکه با بحران مالی مواجه شدیم و ۲ سال آموزش تعطیل شد. در بهمن سال ۹۸ دوباره کلاس‌ها را با استقرار در یک ساختمان جدید شروع کردیم، اما افتتاح آن مصادف شد با فوت سلطان قابوس و پس از آن هم بحران کرونا به وجود آمد.
وی افزود: ما کار را به صورت مجازی ادامه دادیم، اما تا فرهنگ آموزش مجازی اینجا نهادینه شود، کمی سخت بود. به‌علاوه، گاهی کلاس‌های ما با یکی از اعضای خانواده که مشکل کمبود رایانه داشتند، همزمان می‌شد.
نماینده بنیاد سعدی با اشاره به چالش دیگر در آموزش زبان فارسی در زمان کرونا بیان کرد: بسیاری می‌خواستند حضوری شرکت کنند و این موجب ریزش زبان آموزان ما شد و کل زبان آموزان این ترم شش یا هفت نفر بودند.
رایزن فرهنگی ایران در عمان افزود: نه تنها در زمینه زبان فارسی بلکه در سایر بخش‌ها با این مشکل مواجهیم که خانم‌های عمانی حتی اگر استاد خانم باشد، در صفحه نمایش ظاهر نمی‌شوند و این ارتباط بین استاد و دانشجو را سخت می‌کند. به علاوه، به رغم اینکه دوستان در بنیاد سعدی نرم‌افزاری را برای کار معرفی کردند، متأسفانه اکثر دانشجویان با زوم راحت بودند و مجبور شدیم زوم را برای دانشجویان بخریم.
نیاز به دسترسی به کتابخانه‌های دیجیتال برای آموزش مجازی داریم
در ادامه، محمد سفیر مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه نومل اسلام آباد-پاکستان درباره چگونگی عملکرد این دانشگاه در دوران کرونا گفت: از زمان شیوع کرونا دانشگاه ما علمش را راه اندازی کرد و از نرم‌افزار زوم هم استفاده می‌کنیم. در ترم دوم برگزاری کلاس‌های مجازی است و در ترم قبل هم مقداری مشکل اینترنتی داشتیم یا اینکه استاد نمی‌توانست از تسهیلات اینترنت استفاده کند که حالا خدا را شکر، رفع شده است.
سفیر افزود: از روی علمش هر کلاسی که داشتیم، ضبط کردیم و دانشگاه لوح فشرده جلسه را برای دانشجویانی که نتوانستند برخط باشند، می‌فرستد تا عقب نمانند.
وی با ارائه پیشنهادی عنوان کرد: بهتر است در شرایط کرونا به سمت کلاس‌های مجازی سوق پیدا کنیم تا زبان خود را گسترش دهیم، چون من در گروه اساتید زبان‌های خارجی فیسبوک شرکت کردم و حدود ۳ ماه زبان فارسی و اردو را برای دانشجویان خارجی تدریس کردم.
این استاد زبان فارسی دانشگاه پاکستان با اشاره به کمبود منابع درسی در شرایط کار مجازی یادآوری کرد: زمانی که کلاس حضوری بود، کتاب داشتیم، اما وقتی مجازی می‌شود، استاد باید درس‌ها را تأیید و به صورت پاورپوینت به دانشجویان یاد بدهد و مهم است که کتاب‌ها به صورت دیجیتالی در دسترس باشد تا بتوانیم از راه کلاس‌های مجازی زبان و ادبیات را یاد بدهیم. همچنین عده‌ای از دانشجویان دکترا به دلیل کرونا به کتابخانه‌ها دسترسی ندارند و خوب است که دانشگاه علامه یا کتابخانه ملی دسترسی اینترنتی به دانشجویان بدهد. به‌علاوه، می‌خواهیم در کشور خودمان کتاب درست کنیم، چون با مشکل کپی‌رایت مواجهیم.
آموزش مجازی زبان فارسی مرهم موقت است، حلال مشکل نیست
در ادامه خواکین رودریگرز، دبیر انجمن ایرانشناسی اسپانیا و استاد زبان فارسی رایزنی ایران در مادرید درباره کار در شرایط کرونا گفت: ما در محل رایزنی از اسکایپ استفاده می‌کنیم، چون اگرچه گاهی خطاهای فنی پیش می‌آید و صدا و تصویر قطع می‌شود، اما نتیجه خوبی دارد.
وی با اشاره به یافته‌های خود در زمینه تدریس زبان فارسی تشریح کرد: به تجربه درباره تدریس زبان فارسی متوجه شدم هرچه سطح زبان بالاتر باشد، تدریس آسان‌تر است، به نوعی که تدریس زبان فارسی برای سطوح پایین به خصوص سطح ابتدایی نا‌آشنا به خط و زبان فارسی از راه مجازی خیلی سخت‌تر است.
رودریگرز درباره معایب و مزایای تدریس زبان فارسی در اینترنت توضیح داد: هرچه تعداد فارسی آموزان بیشتر و مثلاً از شش به ۱۰ نفر برسد، تدریس سخت‌تر است، اما مزایایی هم دارد و آن اینکه زبان آموزان از کشورهای دیگر می‌توانند در این کلاس‌ها شرکت کنند.
این استاد زبان فارسی در اسپانیا تأکید کرد: تدریس زبان فارسی از راه اینترنت یک مرهم موقت است و مشکل را حل نمی‌کند، چون نمی‌تواند جایگزین کلاس‌های سنتی و حضوری باشد.
فقدان ارتباط عاطفی بین استاد و دانشجو در کلاس‌های مجازی
شبیر شیرازی کارشناس تحقیقات مرکز بین المللی المصطفی و استاد زبان فارسی دانشگاه حیدرآباد پاکستان، درباره وضعیت تدریس زبان فارسی پس از کرونا در هند گفت: از ۸ ماه پیش مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل شدند و اوایل احساس نابسامانی در بین دانشجویان و مسئولان آموزش حکفرما بود تا اینکه نرم‌افزار زوم و گوگل میت برای آموزش به کار گرفته شد و کلاس‌های آموزش شبه قاره در این پلتفرم‌ها به دلیل دسترسی آسان با استقبال دانشجویان و اساتید رو‌به‌رو شد و حتی امروز در فضای مجازی زوم، وبینارهای زیادی برگزار می‌شود و هزاران نفر از نقاط مختلف دنیا در آن می‌توانند شرکت کنند.
این استاد زبان فارسی دانشگاه حیدرآباد عنوان کرد: تا پیش از انتشار ویروس کرونا، آموزش مجازی محدود بود و دانشجویان دانشجویان از این بستر به دلیل ضعیف بودن استفاده نمی‌کردند، اما امروز استفاده از این پلتفرم‌ها متداول شده است.
وی با اشاره به نکات مثبت و منفی آموزش مجازی زبان فارسی بیان کرد: از نکات مثبت این کلاس‌ها می‌توان به دسترسی طیف گسترده‌ای از آحاد جامعه به آموزش زبان فارسی اشاره کرد و به‌علاوه، زبان فارسی خارج از زمان اداری در اوقات فراغت قابلیت دسترسی دارد که بسیار با استقبال رو‌به‌رو شد. از جمله چالش‌ها نیز فقدان روابط عاطفی بین استاد و دانشجوست و مشخص است که زبان آموزی چهره به چهره بسیار مؤثرتر از ارتباط مجازی است. همچنین از نظر منابع کمک آموزشی نیز در مضیقه هستیم و منابع آموزش فارسی تنها در مراکز محدود، خانه فرهنگ یا دانشگاه‌های دارای بخش زبان ارائه می‌شود.
استادان در حال خو گرفتن با آموزش مجازی هستند
در ادامه، سمیع الله، رئیس بخش زبان و ادبیات فارسی و مسئول اتاق ایرانشناسی دانشگاه فیصل‌آباد (به صورت ویدئویی) درباره بحران کرونا در کشور پاکستان گفت: در دوران کرونا مانند دیگر کشورها مؤسسات آموزشی، به‌ویژه دانشگاه‌ها و مدرسه‌ها تعطیل‌اند و به دلیل طولانی شدن کرونا مجبور به برقراری سلسله آموزش از راه اینترنت و فضای مجازی شدیم.
وی تأکید کرد: آموزش دانشجو از خانه خیلی خوب است، اما معایبی دارد، چون بعضی دانشجویان از شهرهای دور هستند و امکانات اینترنتی و فناوری کمی دارند، اما به‌هرحال تا حدی این مشکل برطرف شده و ما استادان نیز در حال خو گرفتن با این روش آموزشی هستیم. به طور کلی برگزاری آموزش مجازی برای دانشجویانی خوب است که نمی‌توانند از راه دور به اینجا بیایند و تحصیل کنند.
تدریس مجازی زبان برای دانشجویان موفقیت آمیز نبود
در ادامه، بولاتبک باتیرخان، دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فارابی قزاقستان ضمن اشاره‌ای به سابقه تدریس زبان و ادبیات فارسی از ۳۰ سال قبل و در چهار دانشگاه این کشور، درباره وضعیت تدریس زبان فارسی گفت: متأسفانه تدریس در رشته زبان فارسی متوقف شده و فقط دانشجویان سال سوم و چهارم را داریم و اکنون زبان فارسی از راه نرم افزار زوم و ماکروسافت تیمز تدریس می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: قزاقستان با زبان فارسی رابطه تاریخی عمیق دارد، اما آموزش این زبان به تدریج در حال کمرنگ شدن است و در زمان کرونا هم با کمبود دانشجو مواجه شدیم. به همت رایزنی فرهنگی ایران در قزاقستان زبان فارسی به صورت درس آزاد تدریس می‌شد، اما با منتقل شدن رایزنی فرهنگی این آموزش متوقف شد.
باتیرخان درباره مهمترین علت کمبود دانشجو عنوان کرد: کمبود دانشجو تبلیغ رسانه‌های غربی ضد ایران و امکانات کم بازار کار مهمترین علت‌هایی است که دانشجویان کمتر این رشته را انتخاب می‌کنند. به‌علاوه، رشته زبان فارسی مثل قبل از طرف دولت بورس نمی شود و رقابت بین زبان‌های فارسی، چینی و انگلیسی برای انتخاب رشته زیاد است.
این استاد دانشگاه قزاقستان خاطرنشان کرد: تدریس مجازی زبان فارسی برای دانشجویان موفقیت آمیز نیست و برای یادگیری زبان حضور استاد برای دانشجو تأثیرگذارتر است.
وی با ارائه پیشنهادهایی گفت: تدارک دوره برای دانشجویان ممتاز و ادامه دوره های دانش افزایی در ایران بسیار مؤثر است و علاوه براین، آموزش زبان فارسی با استاد ایرانی به صورت رایگان به دانش آموزان قزاقستانی شروع شود که امیدوارم با استقبال رو‌به‌رو و منجر به انتخاب رشته زبان فارسی در دانشگاه‌ها شود.
راه‌اندازی دوره‌هایی برای آشنایی استادان با نرم‌افزارهای آموزشی
در ادامه، نورلان بیگ بالتابایف، مدیر بخش زبان‌های خاورمیانه و خاور نزدیک دانشکده شرق شناسی و بین‌الملل دانشگاه دولتی بیشکک با اشاره به سابقه تدریس زبان فارسی در قرقیزستان از زمان استقلال این کشور و فارغ التحصیلی ۲۵۰ نفر فارسی‌آموز از این دانشگاه، گفت: اگرچه زبان فارسی در منطقه آسیای مرکزی سابقه درخشانی داشته و گ نجینه کتاب های زبان فارسی در کتابخانه‌ها دیده می‌شود، اما بسیار کمرنگ شده است و دانشجویان به دلایل اقتصادی و بازار کار کمتر این رشته را انتخاب می‌کنند.
این استاد زبان فارسی دانشگاه بیشکک با بیان اینکه بیماری کرونا تأثیرات منفی بر آموزش زبان فارسی داشته است، اظهار کرد: در سال ۲۰۲۰ به دلیل نبود شرایط مناسب برای معرفی و آشنایی با زبان فارسی، تعداد دانشجویان سال اول بسیار محدود بود، اما دانشگاه بیشکک ظرف این مدت کوتاه توانست برنامه‌های آموزشی را با شرایط کنونی منطبق کند، اما با طولانی شدن شیوع کرونا با شرایط مالی ضعیف دانشجویان، گران بودن قیمت اینترنت و فقدان دسترسی به آن رو‌به‌رو شدیم.
بالتابایف ادامه داد: برای حل این مشکلات، مسئولان دانشگاه برای استادان دوره‌های کوتاه مدت برای آشنایی با اسلوب‌های آموزش از راه دور برگزار کردند و تجهیزات لازم آموزش از راه دور را تأمین کردند. به‌علاوه، پلتفرم‌های زوم و کلاس روم جزو نرم افزارهای ما بوده است و قراردادی با گوگل در سال ۲۰۰۲ بسته بودیم و در آن یک پلتفرم مجازی راه انداختیم و توانستیم از نرم افزار گوگل روم استفاده کنیم.
بالتابایف افزود: برای ادامه آموزش زبان فارسی با کمک رایزنی فرهنگی ایران، مرکزی ایجاد کردیم که به طور شایسته درس‌های خود را ادامه دهیم، چون همه درس‌ها مجازی است و ارزیابی، سنجش و انواع آزمون‌ها به همین صورت برگزار می‌شود و استادان تکالیف مختلف را تهیه و برای دانشجویان ارسال می‌کنند، اما این کار بسیار سخت است، چراکه دانشجویان شرایط برابر ندارند و علاوه براین، انجام این تکالیف وابسته به صداقت دانشجویان در انجام تست‌ها و تکلیف‌هاست.
دانشجویان با آموزش مجازی بیشتر با استادان ارتباط دارند
در ادامه، مونا طنطاوی دانشیار دانشکده زبان‌های خارجی دانشگاه عین‌الشمس مصر با بیان اینکه دانشگاه السون از قدیمی‌ترین مراکز تدریس زبان خارجی است و آموزش زبان فارسی حدود ۱۹۸۹ در السون آغاز شده و تاکنون ادامه داشته، درباره شرایط آموزش زبان فارسی در زمان شیوع کرونا گفت: کرونا به‌جز مشکلاتی که ایجاد کرد، فرصت آموزش مجازی زبان‌های خارجی از جمله فارسی را فراهم کرد.
طنطاوی افزود: پلتفرم‌هایی که دانشگاه‌های مختلف از آن استفاده می‌کنند، این فرصت را به ما داد که روند آموزشی متفاوتی داشته باشیم و از وسایل مختلفی استفاده کنیم و دانشجویان زبان‌های خارجی بیشتر با فضای مجازی و استادان خود در ارتباطند؛ علاوه براین، دانشجویان می‌توانند از ویدئوهای تخصصی در زمینه آموزش زبان استفاده کنند. ما در دانشگاه السون، از دو روش سنتی یعنی ارتباط حضوری و الکترونیک به معنای پلتفرم‌های خاص استفاده می‌کنیم و این مشکلات آموزشی را کمتر کرده است.
پیشنهاد تماشای فیلم ایرانی در کلاس برخط می‌دهیم
در ادامه، آیگون علیزاده عضو کمیسیون دفاع دانشجویان انستیوی مطالعات شرق در زمینه ادبیات جهان جمهوری آذربایجان با اشاره به اینکه در دانشکده باکو رشته زبان و ادبیات فارسی داریم و من در گروه ترجمه هستم، درباره بحران آموزش مجازی در زمان کرونا گفت: در زمان کرونا وزارت علوم تصمیم گرفت از برنامه تیمز استفاده کنیم.
علیزاده افزود: در رایزنی فرهنگی برای تدریس زبان فارسی با کمک و همکاری بنیاد سعدی از برنامه ادوبی کانکت استفاده می‌کنیم و دانشجویان زبان فارسی را در سه سطح ابتدایی، متوسط و پیشرفته یاد می‌گیرند.
این استاد دانشگاه آذربایجان با بیان اینکه تدریس برخط مشکلاتی دارد، اما چاره‌ای جز آموزش برخط نداریم، عنوان کرد: قبل از کرونا دو کتاب در زمینه زبان فارسی تألیف کردم که همراه با لوح فشرده به دانشجویان دادم و حالا هم با استفاده از برنامه آدوبی کانکت فایل‌های PDF خود را نشان می‌دهیم و فیلم‌های لوح فشرده را در این برنامه نمایش می‌دهیم و فعلاً دانشجویان ما می‌توانند از آموزش برخط استفاده کنند و صدمه‌ای به آموزش برخط وارد نشده است.
علیزاده با اشاره به فرصت‌های ایجاد شده گفت: هم در دانشگاه‌ها و هم رایزنی فرهنگی دانشجویان بیشتر فرصت دارند و موقع تدریس، فیلم‌های ایرانی را هفته‌ای یکبار به دانشجویان معرفی و از آنها می‌خواهم درباره فیلم صحبت کنیم.
وی با ارائه پیشنهادی در پایان گفت: یک نفر از اساتید دانشگاه علامه طباطبایی و بنیاد سعدی در کلاس‌های ما شرکت کنند و با دانشجویان ما صحبت کنند، چون برای دانشجویان خیلی خوب است.
گفتنی است، استادان آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان از کشورهای روسیه، عراق، قرقیزستان، پاکستان، ازبکستان، عمان، جمهوری آذربایجان، یمن، بنگلادش و قزاقستان در این وبینار دور روزه شرکت کردند.
وبینار دو روزه چالش‌های کرونا در زمینه آموزش زبان فارسی / روز اول
نظر شما :