ضرورت برنامه ریزی جامع برای آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان

نشست مجازی ایران شناسی با محور «چالش‌های آموزش زبان فارسی در آلمان» با همکاری خانه ایران و دانشگاه گوتینگن و حضوراستادان مختلفی از ایران و آلمان برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی بنیاد سعدی، وبینار ایرانشناسی با محور «چالش های آموزش زبان فارسی» با همکاری خانه ایران و دانشگاه گوتینگن و حضوراستادانی چون رضامراد صحرایی معاون آموزش و پژوهش بنیاد سعدی، ضیاالدین قاسمی عضو هیأت علمی مؤسسه دهخدا، بهادر باقری معاون اجرایی گسترش زبان فارسی و ایران‌شناسی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی خارج از کشور در وزارت علوم و تحقیقات، احسان قبول عضو هیآت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مهشد، محمد امیر یوسفی رئیس مرکز آموزش زبان فارسی دانشگاه اصفهان، سید علی اصغر میرباقری‌فرد عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات دانشگاه اصفهان، سید محسن حسنی مؤخر استاد زبان و ادبیات دانشگاه قزوین در دو بخش برگزار شد.

در بخش اول این نشیت مجازی، حمید محمدی، رایزن فرهنگی ایران در آلمان که برگزار کننده این وبینار بود، به عنوان دبیر جلسه، اظهار کرد: آنچه که استقبال خوب دانشگاه های مختلف را نشان داد حاکی از آن است که نیاز جدی داریم که در حوزه آموزش زبان فارسی دانشگاهی، هماهنگی‌های بیشتری داشته باشیم و در اینکه تحت تأثیر ویروس کرونا، تقریباً حضور در کلاس‌ها به مشکلات مواجه هست، ضرورت یک استاندارد سازی در آموزش برخط زبان فارسی احساس می‌شود. در این وبینار می‌خواهیم آخرین دستاوردهای آموزش برخط را معرفی کنیم و به چالش‌های این حوزه بپردازیم.

نیازمند دوره‌های کامل کتاب برای کودکان و نوجوانان هستیم

ضیاالدین قاسم، عضو هیأت علمی مؤسسه دهخدا به عنوان اولین سخنران درباره چالش‌های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان گفت: در دوره معاصر به ویژه سال‌های اخیر، با گسترش امکانات آموزش الکترونیکی و از راه دور و اخیراً هم ویروس کرونا، چالش‌های مختلفی پدید آمد و اولین چالش در این حوزه، نداشتن منابع و کتاب‌های آموزش فارسی چهارمهارتی مناسب و روزآمد است.

وی گفت: کارشناسان وعلاقه‌مندان به حوزه زبان می‌دانند که برای زبان‌هایی مانند انگلیسی، آلمانی و فرانسوی در دهه‌های اخیر، کتاب‌های چهارمهارتی زیادی تألیف شده است و هر سال شاهد نگارش دوره‌های جدید و یا ویرایش کتاب‌های موجود هستیم، اما در زمینه کتاب‌های زبان فارسی کتاب‌های کمی مشاهده می‌شود. البته باید در نظر داشت که در چهارسال اخیر، کتاب‌ها و دوره‌های قابل توجهی طراحی شده است که از نظر کمی و کیفی شاید بتوان گفت با چند دهه گذشته قابل مقایسه و یا بهتر است.

وی با بیان اینکه یکی از نکاتی که در تألیف کتاب‌های آموزشی باید در نظر گرفته شود، سن مخاطبان است، گفت: آموزش زبان به کودکان ویژگی‌های معینی دارد، بنابراین بسیار نیازمند دوره‌های کامل و کتاب برای کودکان و نوجوانان هستیم.

وی چالش دیگر آموزش فارسی به غیر فارسی زبانان را تفاوت گونه نوشتاری و گفتاری فارسی عنوان کرد و گفت: در این حوزه کتاب نداریم و فارسی آموزان چون کتاب‌های نوشتاری را خوانده‌اند، پس از اتمام درس و حضور در جامعه فارسی زبانان، با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند. بنابراین ضروری است در کنار تألیف کتاب‌های چهارمهارتی، گونه گفتاری هم آورده شود.

وی نبود سطح بندی آموزشی و معیار سنجش یادگیری فارسی آموزان را از دیگر چالش‌ها عنوان کرد و گفت: در حال حاضر تعیین سطحی برای ورود فارسی آموزان کلاس‌های زبان فارسی نداریم و این خود چالشی بزرگ محسوب می‌شود.

تدوین استاندارد آموزش فارسی، تألیف کتاب‌های چهارمهارتی، آزمون تعیین سطح و آزمون آمفا در بنیاد سعدی

رضامراد صحرایی، معاون آموزش و پژوهش بنیاد سعدی به عنوان دومین سخنران اظهار کرد: چالش هایی که ضیا الدین قاسمی به آن اشاره کردند، خوشبختانه اکثراً در بنیاد سعدی برطرف شده و اتفاق های خوبی افتاده که نشان دهنده روند رو به رشد ما و همچنین کاستی‌های موجود در این حوزه خواهد بود.

وی گفت: ما در بنیاد سعدی ۱۴ مسأله و چالش مهم درباره آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان شناسایی کرده‌ایم از جمله آنکه، فارسی، زبان چندم فارسی آموزان است؟ … مطابق بررسی‌ها، بیش از ۷۰ درصد فارسی آموزان خارجی، فارسی زبان سوم یا حتی چهارم آنهاست و نظریه‌های موجود ما برای زبان دوم مناسب است و نه برای زبان سوم و چهارم.

وی با اشاره به اینکه مسأله مهم دیگر بحث زبان فارسی به‌عنوان زبان میراثی است، افزود: جمعیتی بالغ بر ۵ میلیون نفر از ایرانیان نسل‌های مختلف در خارج از ایرانیان زندگی می‌کنند که لازم است فارسی را به شیوه‌های جدید و متناسب با مقتضیات آموزش ببینند که یکی از آنها سن و دیگری سواد است.

معاون آموزش و پژوهش بنیاد سعدی با بیان اینکه مسأله مهم دیگر مربوط به آموزش مجازی می‌شود، ادامه داد: استانداردسازی، آزمون‌های مهارتی، ساختمان زبان فارسی و گونه‌های مختلف آن، موضوع زبان فارسی و ادبیات فارسی، فارسی برای اهداف ویژه مثل گردشگری، دوره‌های ویژه آموزش زبان فارسی و تربیت معلمان کارامد برای زبان فارسی از جمله اهدافی است که تلاش کردیم در زمینه آموزش زبان فارسی به آن برسیم.

صحرایی همچنین با اشاره به شکل‌گیری بنیاد سعدی عنوان کرد: حدود هفت سال پیش بنا به تدبیر دولت ایران برای یکپارچگی واثربخش کردن آموزش زبان فارسی بنیاد سعدی تأسیس شد و این بنیاد برای زبان فارسی همان کاری را انجام می‌دهد که گوته برای آلمانی، سروانتس برای اسپانیایی، آلیانس برای فرانسوی، دانته برای ایتالیایی یا کنفسیوس برای چینی انجام می‌دهد و در این زمینه بنیاد سعدی در آغاز راه است.

وی با ارائه گزارشی از مجموعه فعالیت‌های بنیاد سعدی گفت: نخستین چیزی که ما به آن پرداختیم استانداردسازی آموزش زبان فارسی در جهان و تألیف کتاب در این حوزه است و جزو چالش‌های ما محسوب می‌شود که در حال تولید است وعلاوه براین، آزمون‌های مورد نیاز ما ماهیت یا کارکرد آیلتس برای انگلیسی را دارد.

معاون آموزش و پژوهش بنیاد سعدی درباره استانداردسازی آموزش زبان فارسی تشریح کرد: مبتنی بر نیاز فارسی آموزان خارجی و تجربه علمی در حوزه زبانشناسی کاربردی، پنج سال پیش استانداردی برای آموزش زبان فارسی در جهان طراحی و ابلاغ کردیم و در حال حاضر مبنای صدور مدارک تحصیلی در جهان است و تاکنون بیش از دوهزار مدرک تحصیلی معتبر جهانی صادر شده است.

وی افزود: حدود هفت سطح آموزشی داریم که شامل سطح نوآموز، مقدماتی، سه سطح میانی، دو سطح ماهرو پیشرفته می‌شود و متناسب با این سطوح نظام آموزشی طراحی کردیم و خوشبختانه در بیش از ۶۵ کشور جهان پیاده می‌شود و به طور طبیعی زمانبر است تا ما از پایه نظام آموزشی را تغییر دهیم.

وی خاطرنشان کرد: ۸۰۰ ساعت آموزش برای غیرفارسی زبانان در نظر گرفته شده که ۸۰ ساعت برای نوآموز و بقیه سطوح شامل ۱۲۰ ساعت می‌شود.

وی افزود: همچنین برای جهانی کردن مدارک زبان فارسی تلاش کردیم که همخوانی نسبت به اروپا داشته باشد و نمره آنها برای همه قابل فهم است و بعد از طراحی استاندارد وارد تولید محتوا شدیم و همواره مثلث معلم، مؤلف و زبان آموز را در نظر گرفتیم.

صحرایی درباره کتاب‌های تألیفی بنیاد سعدی در زمینه آموزش زبان فارسی توضیح داد: پیش بینی ما برای پاسخگویی به نیازهای اساسی و پایه، تولید ۷۰ کتاب اصلی است که فرآیند تولید ۶۰ کتاب شروع شده و بیش از ۵۵ درصد به نتیجه رسیده است و بیش از ۳۵ درصد در مراحل تألیف است و بخشی از آنها شروع نشده است.

وی با اشاره به اینکه یکی از کتاب‌ها برای آموزش زبان فارسی «گام اول» است که تا به امروز به ۱۳ زبان زنده دنیا منتشر شده، گفت: بیش از ۲۰ هزار جلد کتاب «گام اول» در اختیار افراد مختلف قرار گرفته است و شامل نسخه دیجیتال و تلفن همراه می‌شود و علاوه بر این، مجموعه «سلام فارسی» را برای دانشگاه‌های اروپای شرقی تولید کردیم.

صحرایی ادامه داد: مجموعه چهار جلدی مینا را که یک مجموعه چهار مهارتی است تولید کردیم که سه جلد آن چاپ شده و جلد چهارم آن در دست تألیف است. یک صفحه وب هم برای این مجموعه راه اندازی کردیم که ۳۰۰ ساعت آموزش در وب دارد و به زودی رونمایی می‌شود. همچنین مجموعه لذت خواندن چهار جلد است که سه جلد آن تمام شده و یک جلد آن زیرچاپ است.

وی با اشاره به اینکه مجموعه ایرانشناسی دوره دو جلدی است و به عنوان مجموعه ایرانشناسی شناخته می‌شود گفت: این کتاب به چند زبان ترجمه شده است. همچنین در زمینه ادبیات دو کتاب «درخت زنده» و «گلستان سعدی» را داریم.

صحرایی اضافه کرد: مجموعه‌ای برای دستورزبان به نام «چارچوب» داریم که بسیار خوب جا افتاد که کتاب اول آن ۸۰ ساعت آموزش الکترونیکی دارد.

معاون آموزش و پژوهش بنیاد سعدی با اشاره به دیگر کتاب‌های تألیفی در زمینه زبان فارسی عنوان کرد: مجموعه واژه چهار جلدی است که سه جلد آن منتشر شده و چندبار به ویراست جدید رسیده است. همچنین طبق وظیفه‌ای که به بنیاد سعدی سپرده شده بود، استاندارد مرجع آموزش زبان فارسی در جهان را تدوین و به چاپ رساندیم که در سراسر جهان ابلاغ شد.

وی افزود: در کتاب «تکنیک‌های ساده برای آموزش زبان فارسی» ۱۳۸ تکنیک برای آموزش تعریف شده که با استقبال رو‌به‌رو شد و برخی کشورها متقاضی چاپ آن به زبان‌های دیگرهستند.

صحرایی ادامه داد: مجموعه دوجلدی «سفر به ایران» نیز در دست چاپ است که درباره سفر یک آلمانی به کشور ایران است. همچنین مجموعه چهارجلدی «شیراز» را برای مدارس خارج از ایران تولید کرده‌ایم چرا که ۱۲ کشور در جهان، فارسی را در مدارس درس می‌دهند. دو جلد آن چاپ شده است. همچنین کتاب یک جلدی جملات کاربردی فارسی به ۱۴ زبان منتشر خواهد شد و شامل ۷۸۰ جمله پرکاربرد فارسی است. همچنین یکی از کتاب‌های خیلی خوب ما کتاب یک جلدی «آموزش فارسی با موسیقی» است که شامل ۵۰ موسیقی است که فارسی را از این راه آموزش می‌دهد.

صحرایی خاطرنشان کرد: کتاب‌های دو زبانه و چندزبانه «هزارویکشب» و «خمره» هم وجود دارد که نسخه بازطراحی شده «هزار و یکشب» را در پنج جلد در حال تولید داریم. همچنین کتاب «چگونه زبان فارسی را آموزش دهیم» را چاپ کردیم.

وی خاطر نشان کرد: در کنار این کتاب‌ها، دیگران سفارش تألیف کتاب به بنیاد سعدی داده‌اند، از جمله کتاب «سلام دکتر»، که با همکاری دانشگاه علوم پزشکی، «‌کتاب فیلم فارسی‌» با همکاری دانشگاه الزهرا (س) و کتاب «پنجره» با همکاری دانشگاه بلگراد، در حال تألیف است. کتاب‌های «‌فارسی با اهداف مطبوعاتی» و «فارسی بگوییم و بشنویم» با دانشگاه علامه طباطبایی در دست تألیف داریم و همچنین کتاب «فارسی برای تجارت» با همکاری استادانی از دانشگاه اصفهان و کمبریج درحال تألیف است.

معاون آموزش و پژوهش بنیاد سعدی درباره آزمون مهارت زبان فارسی نیز تشریح کرد: ما آزمون مهارت زبان فارسی را به عنوان آزمون مرجع جمهوری اسلامی ایران تصویب کردیم و از سوی ریاست جمهوری ابلاغ شد یک گونه عمومی دارد که بنیاد سعدی برگزار می‌کند و یک گونه دانشگاهی، که وزارت علوم برگزار می‌کند وماهیتی شبیه آیلتس دارد. علاوه بر این، آزمون دانش تدریس فارسی داریم که درحال اجراست.

وی با بیان اینکه دوره‌های متعددی برای تأمین مدرس داشتیم و تاکنون بیش از ۱۲۰ دوره آموزشی تربیت مدرس را برگزار کردیم، افزود: درحال حاضر در دوره غیرهمزمان آموزش زبان فارسی ۳۷۷ نفر از ۳۳ کشور جهان ثبت نام کردند و تعدادی دوره را به پایان رسانده و مدرک بین المللی دریافت کرده‌اند. همچنین بورسیه‌هایی با همکاری وزارت علوم داشته‌ایم و تا الان ۲۵ نفر از هشت کشور بورسیه در رشته آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان داشته‌ایم.

صحرایی درباره فضای مجازی نیز عنوان کرد: در حوزه مجازی نیز ۱۹ سرفصل را از آموزش همزمان و غیرهمزمان داشتیم که هرکدام می‌تواند مجازی یا غیر مجازی باشد که مهمترین آن آموزش وب محور مینا است که به زودی تحت عنوان «مدرسه مجازی مینا» در دسترس مخاطب قرار می‌گیرد.

گفتنی است، در این نشست مجازی اساتیدی از کشورهای ایران، آلمان، کانادا، سوئیس، اتریش، مصر، سوریه، لبنان، هند، بنگلادش سوئد و عراق و نمایندگان مراکز علمی و دانشگاهی که متولی امر آموزش زبان فارسی در بعد بین الملل هستند، حضور داشتند.

پایان خبر