اقبال چراغ زبان فارسی را در شبه قاره روشن کرد

روز (۹ نوامبر) سالروز تولد علامه اقبال لاهوری، شاعر، سیاست‌مدار، فیلسوف و متفکر مسلمان پاکستانی است که به زبان فارسی می‌اندیشد و اشعار زیادی به زبان‌های فارسی و اردو سروده است.

به گزارش روابط عمومی بنیاد سعدی، لاهوری از کودکی با شعر و اندیشه شاعرانی چون مولانا آشنا شد و این آشنایی، بنیان‌های فکری او را شکل داد. اقبال لاهوری علاوه بر ادبیات با سیاست، فلسفه و … نیز آشنا بود. او در روزگاری که اشعار بسیاری از شاعران در مدح پادشاهان بود و یا مضامین تغزلی و عرفانی داشت، با نگاه جدیدی به این جهان پر آشوب می‌نگریست. او را «ایرانی‌ترین» خارجی و «شیعه‌ترین» سنی نامیده‌اند؛ توصیفی که حکایت از وسعت اندیشه او دارد..

علامه اقبال زمانی که به اروپا سفر می‌کند، شعر گفتن به زبان فارسی را آغاز می‌کند. ماجرا از اینجا شروع می‌شود که وقتی در غرب بود، یک‌بار در جلسه شعرخوانی شرکت کرد و چند قطعه شعر به زبان اردو خواند. در آن جلسه بحثی درباره زبان و شعر فارسی درگرفت و به اقبال هم پیشنهاد شد که به این زبان هم شعر بگوید. اقبال در خاطراتش می‌گوید که همان شب دو غزل به زبان فارسی گفتم.

مخاطبان اقبال مسلمانان جهان هستند، از این جهت او فارسی را برای بیان اندیشه‌های خود برگزید. در نظر اقبال فارسی، زبانی است که بیشترین مخاطب را دارد. او از زمانی که نزد شیخ میرحسن فارسی را آموخت، با سروده‌ها و اندیشه‌های سنایی، حافظ، فردوسی و خصوصاً مولوی آشنا شد و این جرقه و آغازی بود برای بنیانگذاری فکر و اندیشه اقبال. آشنایی با این سروده‌ها سبب شد تا اندیشه اقبال وسعت یابد. زبان اردو به اندازه زبان فارسی شاعران بزرگ و مفاخر و مفاهیم ارزشمند ندارد؛ هرچند شاعرانی مانند میراسدالله غالب و امثالهم هستند، اما این تعداد به وسعت جهان و دریای فارسی نیست. حتی می‌توان ادعا کرد که زبان عربی هم این امکان را ندارد. بیتی از ایشان در این خصوص به یادگار است

پارسی از رفعت اندیشه‌ام
در خورد با فطرت اندیشه‌ام

شاعرانگی اقبال لاهوری، مرهون دو نکته مهم است اول عشق به زبان فارسی و دیگر عشق به اسلام. در اشعار این شاعر سترگ، رد پای عشق به حضرت حق و عشق به مخلوق موج می‌زند. شاعری که با الهام از قرآن، توانست مفاهیم انسانی و مؤمنانه را در قالب نظم به بشر هدیه کند.

فطرت اندیشه او با سعدی، سنایی و مولانا آمیخته شد. نکته مهم دیگر این است که فارسی زبان عشق است. این یک واقعیت است که شعری که به شیرینی فارسی گفته می‌شود، کمتر می‌توان به زبان‌های دیگر گفت. امروز نیز بدون شک از جمله بزرگترین شاعران جهان، شاعران فارسی‌زبان هستند، بزرگترین و پرمخاطب‌ترین کتاب شعر در جهان مثنوی است و به زبان فارسی است، امروز هم استقبال از این سروده‌ها به اندازه‌ای صورت می‌گیرد که ۱۰۰ سال پیش بود. در جهان امروز هیچ شاعری با این استقبال مواجه نشده که مولوی می‌شود. فارسی زبان عشق و شعر است؛ به همین دلیل اقبال به زبان فارسی روی می‌آورد تا اندیشه‌های خود را بیان کند:

مرا بنگر که در هندوستان دیگر نمی‌بینی
برهمن زاده رمز آشنای روم و تبریز است

گفتنی است، پایان‌نامه علامه اقبال لاهوری، آخرین شاعر فارسی زبان شبه قاره راجع به فلسفه ایران بود و از این طریق هم با شخصیت‌های ایرانی و فارسی‌زبان آشنا شد.

تهیه و تنظیم خبر: طناز صیدی

منابع: خبرگزاری تسنیم، جوان آنلاین

پایان خبر