ایران‌شناسی زمینه‌ساز ارتباطات فرهنگی بین ایران و چین است

پروفسور یائو جیده در سومین میزگرد مجازی «توسعه چین‌شناسی و فرهنگ‌شناسی چین و ایران پس از بیماری همه‌گیر کووید ۱۹» گفت: ایران‌شناسی با چشم‌انداز ابتکار «یک کمربند یک جاده» تبدیل به زمینه‌ای مهم برای گفتگوی تمدن‌ها و ارتباطات فرهنگی شده است.

به گزارش روابط عمومی بنیاد سعدی، مرکز چین‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری مرکز مطالعات بین‌المللی و روابط فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دانشگاه زبان و فرهنگ پکن، سومین میزگرد مجازی «توسعه چین‌شناسی و فرهنگ‌شناسی چین و ایران پس از بیماری همه‌گیر کووید ۱۹» روز گذشته (۳۱ تیرماه) برگزار کرد.

تأسیس نهادهای علمی مشترک برای گسترش زبان فارسی و چینی

در ابتدای این نشست مجازی، پروفسور شجاع احمدوند، معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی با موضوع «نقش سنتهای فکری باستانی در توسعه روابط فرهنگی ایران و چین» به ایراد سخنرانی پرداخت.

وی اظهار کرد: نگاهی سریع به تاریخ توسعه ملت‌ها نشان میدهد که تعداد کشورهایی که تاریخ هزاره دارند کمتر از تعداد انگشتان دو دست است. ایران و چین دو مورد از این ملل ریشهدار و تاریخی هستند که در تاریخ سیاسی و فرهنگیشان پیوندی ناگسستنی میان امر مادی و معنوی وجود دارد؛ پیوندی که در هر سه دوران باستان، میانه و جدید تداوم داشته است.

معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه، گفت: در تاریخ سیاسی و فرهنگی باستانی دو ملت دو مفهوم فرّه ایزدی از سویی و فرزانهشاه از سوی دیگر، نماد هژمونی فرهنگی این دو ملت در ادوار گذشته تاریخی است. در دوره میانه دو ملت نیز همین حکمت و فرزانگی در قالب تعامل امر مادی و معنوی در متون فرهنگی دو ملت مثل شاهنامه فردوسی و متون ناظر به مکاتب ششگانه فرهنگی چین بازتابی وسیع داشته است. در دوره جدید نیز بهرغم تعامل این دو فرهنگ با تجدد غربی، هر دو فرهنگ تلاشهای مهمی را برای استقلال و استعلای فرهنگی خود در مقابل سیطره سیاسی و فرهنگی مغرب زمین آغاز کردهاند که در موارد زیادی نیز قرین توفیق بوده است.

احمدوند افزود: اما پیچیدگی کار آنجاست که برخی از مردم اطلاع و یا توجهی به این پیشینه درخشان دو ملت ندارند و روابط فرهنگی ایشان را پدیدهای نوظهور و مبتنی بر منافع زودگذر تلقی میکنند. درحالیکه نگاهی به این پیشینه میتواند نه تنها روابط فرهنگی امروز را اخلاقی و انسانیتر کند بلکه حتی نگاه گاه و بیگاه تردید آمیز سیاستمداران به یکدیگر را نیز به سوی اخلاق مدنی منبعث از گذشته فرهنگی دو ملت سوق دهد.

وی با اشاره به ابهامها و تردیدهای اثرگذار نسبت به اهداف و رفتار طرف مقابل در روابط سیاسی و فرهنگی میان دو ملت، گفت: اندیشمندان دو کشور میتوانند در نشستها و گفتگوهایی از این نوع، این مفاهیم را از سرمنشأ آن جداکرده و به زمان حاضر بیاورند و با نزدیک کردن آنها به یکدیگر، تعامل و گسترش روابط فر هنگی میان دو ملت را به لحاظ علمی و نظری توجیه کنند. درست مانند زمانه دو متفکر مورد بحث ما که زمانه شان با بحران فروپاشی اخلاقی و ظلم فزاینده طبقات بالا بر طبقات فرودست و عدم سنخیت نامها با حقیقت آنها مواجه بود، امروز نیز در سپهر جهانی با چنین ناملایماتی مواجه هستیم.

معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: همان گونه که اندیشه دو متفکر در واکنش به این وضعیت سمت و سوی اخلاقی به خود گرفت و نظام نامه هائی اخلاقی برای اصلاح جامعه ارائه کردند و شیوه مملکت داری مبتنی بر روش‌های اخلاقی را راه حل گذر از بحرانهای جامعه دانستند. می‌توان تکیه بر اخلاق در مملکت داری را به عنوان بنیانی برای مطالعات آتی در حوزه سیاست و حکومت و روابط بین‌الملل قرار داد.

وی همچنین، بیان کرد: تمرکز بر شخصیتهای کلیدی دو فرهنگ که از زمان باستان تا امروز قابل ردیابی هستند؛ تأسیس نهادهای علمی مشترک برای اقداماتی چون گسترش زبان فارسی و چینی در دو کشور؛ همکاری با نهادهای فرهنگی دو کشور مانند کنفرانس بین‌المللی کنفوسیوس و نهادهای مشابه در ایران؛ استخراج دستورالعملهای اجرایی از اندیشههای فلاسفه دو کشور بخصوص که فلسفه در ایران و چین باستان هر دو با موجزترین کلمات بیان شده و گاهی از آن به فلسفه تحققی در مقابل تحصلی نام میبرند که در ذات فیلسوف نهفته است و کمتر در آثار بیرونی او منعکس شده و انجام مطالعه در این وجوه میتواند راهکارهایی را برای تعامل اندیشمندان دو فرهنگ به عنوان میزبانان سیاست فراهم کنند.

مؤلفه‌های روشنگری اسلام و چین

پروفسور احمدعلی حیدری، عضو دپارتمان فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی با ارایه مقاله خود با موضوع «مؤلفه‌های روشنگری اسلام و چین آیا روشنگری فقط غربی است؟»، گفت: یکی از دستاوردهای عصر روشنگری، بازگرداندن انسان از «آن سو» به «این سو» بود. عصر روشنگری آدمیزاد را از فراخنای آسمان معنا به عرصه‌ی تنگ و تاریک حیات زمینی کشاند و به این ترتیب راه را برای سرمایه‌داری گشود.

حیدری مطرح کرد: می‌دانیم که نظام سرمایه‌داری از اساس خشک، فاقد ایمان و برهوتی از واقع‌گرایی، بی‌توجه به آرمان و تخیل، کسالت‌بار، نازیبا و فاقد آرمان‌های رمانتیک است؛ اینک که چین به اقتصاد کاپیتالیستی بازار پای گذاشته است، کوشش می‌کند با مصالحه عناصر سنتی فرهنگ خود با روزگار مدرن، دیگر ببری در بند نباشد بلکه دوباره به وسعت جنگل بی‌انتهای سنت خود بازگردد و از درافتادن به ارزش‌های خودبنیاد عصر روشنگری احتراز کند و روشنگری خاص خود را احیاء کند.

وی ادامه داد: روشنگری چینی، گرچه در ظاهر مشابهت‌هایی با عناصر روشنگری اروپایی دارد، اما توانِ گشودگی ویژه‌اش رو به دیگران که ریشه در باورهای چندخدایی دارد و نیز بهره‌مندی‌اش از عقل آمیخته به خیال و اسطوره که می‌تواند به خشونت راسیونالیسم منتهی نگردد، مؤلفه‌هایی رهایی‌بخش‌اند، که با اتکاء به آن‌ها می‌تواند از وجوهِ تخریبی روشنگری غربی فاصله گیرد.

حیدری به کتاب «تفکر چین باستان و قدرت چین مدرن» نوشته یان شوئه‌تونگ اشاره کرد و گفت: یان شوئه‌تونگ Yan Xuetong در کتاب «تفکر چین باستان و قدرت چین مدرن» بر مبنای آراء حکیم باستانی چین شونزه، Xunzin حدود ۳۱۳ تا ۲۳۸ ق. م. تصویری از یک جامعه‌ی ایده‌ال به دست می‌دهد: شونزه می‌اندیشد که اعتبارِ استراتژیک یک ضرورت است اما برای شرایط هژمون‌شدن کافی نیست. اعتبار هژمونیک به تنهایی نمی‌تواند تضمین‌کننده دستیابی به هژمون باشد، بلکه نیاز به تکیه‌گاهی در قدرت سخت نیز دارد که بنیاد آن کرامت انسانی است.

وی در ادامه سخنانش، اظهار کرد: شوئه‌تونگ در ادامه به این نکته می‌پردازد که اگر آراء شونزه در زمینه روابط میان دولت‌ها در روزگار معاصر مد نظر قرار گیرد چه نتایجی به بار خواهد آورد. شونزه می‌‌اندیشد که اقتدار انسانی شکلی از روابط بین‌الملل است که بالاتر از هژمونی قرار دارد.

نقش مهم مطالعات ایرانشناسی در مطالعات جاده ابریشم، اوراسیا و دون‌هوانگ

پروفسور یائو جیده، رییس مرکز ایران‌شناسی دانشگاه یونان چین به بیان مقاله‌ای با موضوع «مطالعات ایرانشناسی در چین» پرداخت و گفت: ایران و چین هر دو دارای تمدن باستانی در سطح جهانی هستند که در انتهای شرقی و غربی جاده ابریشم باستانی واقع شده‌اند، چین در انتهای شرقی و نقطه شروع جاده ابریشم و ایران در انتهای غربی و نقطه تلاقی جاده ابریشم زمینی و دریایی است.

وی افزود: مردمان این دو کشور نیروی اصلی در تاریخ توسعه این شریان و حمل و نقل بین‌المللی آسیا، اروپا و آفریقا محسوب می‌شوند. این نقشه راه‌های جاده ابریشم، از جمله راه‌های زمینی و دریایی است.

یائو جیده اظهار کرد: رابطه بین مطالعات جاده ابریشم و مطالعات ایران بسیار نزدیک است و بخش عمده‌ای از مطالعات جاده ابریشم متعلق به مطالعات ایران است. این نقشه راه‌های زمینی جاده ابریشم و دیگری نقشه راه‌های دریایی جاده ابریشم است.

وی به طرح یک کمربند یک جاده اشاره و تصریح کرد: در این ابتکار عمل «یک کمربند یک جاده» که امروزه توسط چین پیشنهاد شده و مبتنی بر هدف اساسی «صلح و توسعه» است با هدف احیای این جاده ابریشم باستانی برای خدمت بهتر در جهت بازسازی نظم جدید اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جهان در عصر جهانی شدن است و مردم همه کشورها برای ساختن یک «جامعه سرنوشت ساز بشر» عادلانه‌تر، با عدالت‌تر، مسالمت آمیزتر، فراگیرتر و هماهنگ‌تر با هم همکاری خواهند کرد.

رییس مرکز ایران‌شناسی دانشگاه یونان چین به روند مطالعات ایرانشناسی در چین اشاره کرد و گفت: مطالعات ایرانشناسی در چین در حال پیشرفت است و مطالعات ایرانشناسی نقش مهمی در مطالعات جاده ابریشم، اوراسیا و دون‌هوانگ داشته است.

وی بیان کرد: زمینه‌های جدید مطالعات گسترده ایران بطور مداوم در حال گسترش است؛ به عنوان یک قدرت مهم جهانی، امور داخلی، دیپلماسی و روابط بین المللی ایران، به ویژه توسعه روابط دوستانه ایران با چین مورد توجه محافل دانشگاهی چین و ایجاد زمینه‌های جدید تحقیقاتی در مورد ایران شده است.

یائو جیده یادآور شد: ایران‌شناسی با چشم‌انداز ابتکار «یک کمربند یک جاده» تبدیل به زمینه‌ای مهم برای گفتگوی تمدن‌ها و ارتباطات فرهنگی شده است.

تبیین و بررسی همکاری‌های ایران و چین تحت شرایط تغییرات بزرگ

در ادامه این نشست مجازی، پروفسور جیا لیئینگ، رییس دانشکده روابط بین‌الملل دانشگاه زبان و فرهنگ چین و معاون آکادمی جاده و کمربند دانشگاه زبان و فرهنگ به بررسی همکاری‌های ایران و چین تحت شرایط تغییرات بزرگ پرداخت.

وی اظهار کرد: روابط حسنه ایران و چین از قدمت طولانی برخوردار بوده و ریشه در دوران‌های تاریخی دارد. در سال ۱۹۷۱ دو کشور روابط سیاسی خود را به طور رسمی ایجاد کردند. در سال ۱۹۷۹ بعد از تأسیس جمهوری اسلامی ایران روابط دو کشور عمیق‌تر شد و سال‌هاست که چین همواره شریک برجسته‌ای برای ایران در فعالیت‌های اقتصادی بوده است.

جیا لیئینگ به شیوع ویروس کرونا در جهان اشاره کرد و گفت: در دوران پسا کرونا، انواع جدیدی از فعالیت‌های ارتباطی مانند جلسات آنلاین، تجارت الکترونیکی و تعاملات مجازی به طور فزاینده‌ای رشد کرده است. همزمان فناوری‌های مرتبط نیز در چین رواج بیشتری یافته و تحت تاثیر شرایط حاصل از شیوع کرونا به روزرسانی‌های بیشتری نیز انجام شده است.

وی ادامه داد: شیوع این ویروس، ارتباطات انسانی در جهان را کاهش داده و کشورها را مجبور به اتخاذ سیاست‌های مختلفی در ایجاد قرنطینه کرده است. همزمان، رکود اقتصادی و کاهش فعالیت‌‎های تجاری باعث شده است که مردم سرعت زندگی خود را کاهش داده و آرامش بیشتری برای خواندن و تفکر داشته باشند.

معاون آکادمی جاده و کمربند دانشگاه زبان و فرهنگ چین مطرح کرد: زبان‌های چینی و فارسی هر دو از زبان‌های دشوار هستند. هر دو کشور نیز دارای تمدن‌های باستانی، میراث فرهنگی و علمی و در عین حال، تفاو‌ت‌های بزرگ هستند.

وی در سخنانش، تأکید کرد: مدت‌هاست که تبادلات فرهنگی دو کشور متکی بر ترجمه‌های انگلیسی بوده و معنا و محتوای واقعی آن به نحوی دستخوش آسیب و حتی تحریف شده است، بنابراین تربیت استعدادهایی که بتوانند زبان چینی و فارسی را بی واسطه به کار گیرند، بسیار ضروری است.

در پایان این نشست مجازی به بیان راهکارهای گسترش همکاری‌های دو جانبه بین ایران و چین و تعاملات و تبادلات فرهنگی، پرداخته شد.

پایان خبر