نوروز بزرگ‌ترین میراث پیونددهنده مردم ایران و تاجیکستان است

علاقه مردم تاجیکستان و صدالبته دولت این کشور به ایران و ایرانی نه در حد یک تعریف سیاسی بلکه واقعیتی عینی است. فقط به عنوان یک نمونه می‌توان گفت میرسیدعلی همدانی به قدری در بین تاجیک‌ها اعتبار دارد که امروز پول مردم کشور تاجیکستان با نقش این عالم ایرانی و تصویری از آرامگاهش مزین شده است، این میزان علاقه‌مندی از کجا ریشه می‌گیرد؟
مگر چند تا کشور دنیا امروز به زبان فارسی صحبت می‌کنند. ریشه‌های تاریخی و تمدنی، زبان مشترک، دین مشترک و بسیاری از سنت‌ها و داشته‌های فرهنگی و محلی مشترک تنها بخشی از موضوعاتی است که می‌توان به آن استناد کرد و گفت منشأ این درجه از علاقه‌مندی کجاست. عید نوروز و اعیاد مذهبی مانند عید فطر و عید سعید قربان در تاجیکستان علاوه بر خود جشن، در نحوه تکریم آنها نیز شبیه آن چیزی است که در ایران شاهد آن هستیم. عید نوروز شاید بزرگ‌ترین میراث مشترک دو ملت باشد، اما در کنار این مناسبت باستانی می‌توان به جشن سده، به عنوان یکی از جشن‌های سنتی مردم ایران زمین از آن یاد کرد که شامگاه دهم بهمن‌ماه با برافروختن آتش برگزار می‌شود. آیینی که در ایران امروز هم برگزار می‌شود. 
تاجیک‌ها برای نوروز چه مراسمی دارند؟
مراسم «گل‌گردانی» یا «با چیچک» در «خجند» نشان از این دارد که مردم این مرزو بوم برای زنده نگهداشتن این ارزش‌ها مصمم هستند. شباهت‌ها زیاد است اما اجازه بدهید از ویژگی‌های خاص بومی خودمان هم در این اعیاد بگویم. مراسمی با عنوان «گل با چیچک» که بچه‌ها در روزهای سرور می‌روند و از دامن کوه گل‌هایی را می‌چینند و برای خانواده‌هایشان می‌آورند. پیرمردهای هر قومی آنها را برداشته و روی ابروهای خودشان می‌کشند و آرزو می‌کنند که «امید است به نوروز دیگر برسیم.» شاید این رسم در ایران نباشد، اما همه اینها برای پاسداشت نوروزی است که سنت مشترک ماست. ما در سمنو پختن هم آدابی و بیان اشعاری را داریم که شاید در ایران اینها وجود نداشته باشد، اما این هم باز در راستای سنت‌های ماست. شاهنامه‌خوانی و حافظ‌خوانی از دیگر رسومات قدیمی ماست. من خودم در دانشگاه خجند گلستان تدریس می‌کنم. ارتباطات ما اگر کم بود خوب می‌توانستم به همه آنها بپردازم، اما مشترکات به قدری است که نمی‌دانم به بیان کدام بپردازم. 
در دوره دانش‌افزایی بنیاد سعدی شما دو مرتبه به خیابان 30 ‌تیر رفته‌اید و از موزه‌های باستانی و آثار به جا مانده از فرهنگ اسلامی دیدن‌کرده‌اید، نظرتان در مورد این مجموعه‌ها را می‌توانم جویا شوم؟
حتماً. ابتدا علاقه دارم در مورد خیابان 30‌تیر صحبت کنم. خیابانی که شاید بتوان آن را خیابان موزه‌های شهر تهران هم نامگذاری کرد. ما یک چنین خیابانی که به‌طور اختصاصی محل تجمع موزه‌های مختلفی باشد، در تاجیکستان نداریم اما آکادمی علوم تاجیکستان به عنوان اصلی‌ترین مرجع علمی این کشور مجموعه‌های بسیاری از رشته‌های مختلف و دوره‌های متنوع تاریخی را در خود جای داده است. این آکادمی در سال 1946 به عنوان شعبه تاجیکستانی آکادمی علوم اتحاد شوروی سابق تأسیس شد و تا به امروز در پنج رشته با نظر هیئت وزیران و شخصیت‌های عالی‌رتبه مدیریت می‌شود. موزه مردم‌شناسی دیگر مجموعه‌ای است که میزبان نگهداری بزرگ‌ترین مجسمه بودای خوابیده در جهان است. مجسمه‌ای با عنوان «گلین بودا» که 450 کیلوگرم وزن و 16 متر طول دارد. تندیسی که آن را از شهر قرغان‌تپه در مرکز شهر کولاب کاوش کرده‌اند. در شهر دوشنبه موزه‌ دیگری با عنوان موزه ملی تاجیکستان وجود دارد. در شمال شرقی شهر دوشنبه هم منطقه‌ای وجود دارد با عناون «گپرزن» که در آن پنج کلیسا وجود دارد. عبادتگاه یهودی‌های بخارا و بسیاری از اماکن دینی و فرهنگی دیگر دور یا نزدیک نسبت به هم هویت این کشور را معرفی می‌کنند. من در خجند زندگی می‌کنم. آنجا به عنوان نمونه مسجد شیخ مصلح‌الدین خجندی وجود دارد که از جمله جاذبه‌های گردشگری کشور تاجیکستان به شمار می‌آید. 
مردم تاجیکستان نیز مانند مردم ایران به آداب مذهبی توجه زیادی دارند، درباره نگاه مذهبی مردم تاجیک برایمان بگویید. 
در تاجیکستان بقعه‌های زیادی وجود دارد که از جمله می‌توان به آرامگاه میرسیدعلی همدانی در کولاب، خواجه اسحاق ختلانی در کولاب و مولانا یعقوب چرخی در روستای حلتکو شهر دوشنبه اشاره کرد. اگرچه اغلب مسلمانان تاجیکستان سنی‌مذهب هستند و برحسب فقه حنفی ساخت آرامگاه روی آرامگاه‌ها محلی از اعراب ندارد، اما با این وجود مزار میرسیدعلی همدانی از اهمیت خاصی در این کشور برخوردار است. همین اتفاق به عاملی در جهت تقریب قلوب اهل سنت و تشیع هم شده است. البته این ارتباط به نوعی ریشه‌دارتر از این موضوعات است. در تاجیکستان امامزاده علی زیارتگاه همه مسلمانان است. مردم بومی این کشور اعتقاد دارند حضرت علی در سفری روحانی که به این محل داشتند اسب خود را در جایی بسته و شلاق آن را هم روی سنگی گذاشته و به غاری پناه در غونچی می‌برند. به طور کلی می‌توان گفت 10 هزار امامزاده در تاجیکستان است. بزرگ‌ترین مسجد هم که پروژه آن از مدت‌ها قبل ایجاد شده تا سال 2020 در این کشور افتتاح خواهد شد. محلی که معروف به «امام اعظم» است، در قالب مسجد و دانشگاه اسلامی به تبلیغ فقه امام ابوحنیفه نعمان بن ثابت خواهد پرداخت.

پایان خبر