هنوز نقشه راه مشخصی درباره هوش مصنوعی نداریم

به گزارش روابط عمومی بنیاد سعدی، احسان طوفانی‌نژاد، استادیار گروه الکترونیکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در یازدهمین گردهمایی مؤسسات فعال در زمینه آموزش زبان فارسی با اشاره به اهمیت استفاده هوش مصنوعی در حوزه زبان فارسی گفت: معتبرترین کار انجام شده در حال حاضر گزارش دانشگاه استنفورد است. قبل از آن، لازم است که از یک سری پیش‌فرض‌ها عبور کنیم. با توجه به اشاره‌های دکتر حداد عادل که اینجا دیگر درباره اهمیت زبان فارسی گفت‌وگو نمی‌کنیم، بلکه به چگونگی آن می‌پردازیم و در زمینه هوش مصنوعی نیز همین‌طور است. اکنون دیگر به سمت چرایی اهمیت هوش مصنوعی نمی‌رویم، بلکه به سمت چگونگی آن پیش می‌رویم. 

او با اشاره به دلیل پرداختن به چگونگی در زمینه هوش مصنوعی گفت: ما برای افزایش کارایی و کیفیت کار به چگونگی می‌پردازیم. یکی از موضوعاتی که شاید بتوان گفت در بالاترین نهادهای سیاست‌گذاری به آن اشاره شده، موضوع هوش مصنوعی است. مقام معظم رهبری به هوش مصنوعی نه به عنوان یک ابزار کاربردی، بلکه به عنوان یکی از علومی که باید به لایه‌های زیرین آن توجه کرد، اشاره کرده‌اند. 

طوفانی نژاد با اشاره به گزارش دانشگاه استنفورد در سال ۲۰۲۵ به عنوان یکی از معتبرترین گزارش‌ها در زمینه جایگاه هوش مصنوعی، تشریح کرد: یکی از موارد بسیار مهم در حوزه هوش مصنوعی، مدل‌های بزرگ زبانی (Large Language Models) است. به شکل عملی ما هر سوالی که داریم، از این مدل‌ها دریافت می‌کنیم و به طور طبیعی تمام پاسخ‌ها و سوگیری‌ها و موارد مرتبط با هوش مصنوعی از این راه حاصل می‌شود.

این کارشناس تکنولوژی آموزشی افزود: نقشه جهانی تولید شده در دنیا نشان می‌دهد که آمریکا با ۴۰ مدل زبانی، چین با ۱۵ مدل زبانی و اتحادیه اروپا با سه مدل زبانی و بقیه کشورها با یک زبان در این زمینه فعالیت دارند. اگر بخواهیم بگوییم که سیطره فعلی چگونه است، باید توجه کنیم کسی که مدل زبانی دارد، می‌تواند تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد. 

او ادامه داد: جالب است که با وجود اینکه آمریکا در این زمینه پیشتاز است، دقت مدل‌های زبانی در پاسخ‌های درست رو به افزایش است و آرام آرام مدل‌های زبانی در آمریکا با هزینه کمتر و تعداد بیشتری تولید می‌شوند. این یک نمونه گویا از رقابت جهانی در زمینه هوش مصنوعی است.

طوفانی‌نژاد با اشاره به نقش تحول آفرینی در زمینه هوش مصنوعی در دانشگاه‌ها عنوان کرد: در حدود ۱۵ سال پیش، دانشگاه‌ها در این زمینه فعال و پیشرو بودند، اما اکنون ۹۰ درصد فعالیت‌ها از صنعت ناشی می‌شود و کمتر از ۵ درصد آن مربوط به دانشگاه‌هاست. نکته مهم این است که خیلی وقت‌ها می‌گوییم هوش مصنوعی هنوز جای کار زیادی دارد، اما در بررسی‌ها مشخص شده که نسبت به انسان چقدر دقت آن بالاتر یا پایین‌تر است. عملکرد انسانی برای مثال در تفکیک تصویر و گروه‌بندی آن در خط نقطه‌چین که معیاری برای ارزیابی است، بسیار بهتر بوده، اما اکنون در سال ۲۰۲۵ بسیاری از این کارها را به خوبی و نزدیک به عملکرد انسانی انجام می‌دهد.

او یادآوری کرد: جایگاه ما در تولید علم در منطقه خودمان بسیار خوب است. این آمار از (ISI) است و نشان می‌دهد که ایران در حوزه تولید علم هوش مصنوعی جایگاه بالاتری دارد. گزارشی دیگر از دانشگاه شریف وجود دارد که مشابه گزارش دانشگاه استنفورد است و جایگاه ایران را در کشورهای منطقه و کشورهای پیشرفته مانند آمریکا نشان می‌دهد.  تولید علم هوش مصنوعی در ایران که قبلاً اول بوده، اکنون به جایگاه دوم رسیده و آرام آرام جایگاه خود را از دست می‌دهد.
طوفانی نژاد با اشاره به اینکه نکته مهم در حوزه اسناد این است که چه کشورهایی در حال سرمایه‌گذاری در آموزش هستند و چه سرمایه‌گذاری جدی فقط در حوزه آموزش و همچنین سهم بازار از هوش مصنوعی انجام داده‌اند، افزود: این‌ها کارهایی هستند که واقعاً نیاز داریم تا در زمینه استفاده از هوش مصنوعی انجام دهیم. اگر بخواهیم کار درست انجام دهیم، اولین نکته این است که باید نقشه راه داشته باشیم. ما هنوز نقشه راه دقیقی درباره هوش مصنوعی نداریم. مروز  کشورهای مختلف نقشه راه‌های متفاوتی دارند و اسناد مختلفی را تهیه کرده‌اند.